1821-2021
200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821
Το Εικοσιένα υπήρξε ένα κομβικό σημείο στην ιστορία του διαχρονικού Ελληνισμού αλλά και της ιστορίας της σύγχρονης Ευρώπης.
Η επέτειος των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821 προσφέρει μία ευκαιρία αναστοχασμού για το παρόν και κυρίως για το μέλλον της χώρας μας.
Ο ΚΕΛΛΙΑΝΟΣ φιλοξενεί μια νέα προσέγγιση του Εικοσιένα και ένα ψηφιακό αρχείο ανοιχτό και προσβάσιμο σε όλους.
Η δημοσίευση αυτή σε συνέχειες του Γιάννη Κορίνθιου βασίζεται σε ανεκμετάλλευτα αρχεία και τεκμήρια που παρατίθενται ψηφιακά για πρώτη φορά στον ιστότοπο ΚΕΛΛΙΑΝΟΣ, προκειμένου να εμπλουτιστεί και διευρυνθεί η ιστορική έρευνα και ο επιστημονικά δημόσιος λόγος για το 1821 ενόψει της μεγάλης επετείου του 2021.
Α Το Βασίλειο των Δύο Σικελιών και οι Μεγάλες Δυνάμεις (1820-1830)
https://kellianos.blogspot.com/2019/03/18211830-2021.html
Β Οι κυβερνήσεις του Βασιλείου των Δύο Σικελιών (1821-1830)
Γ Η κυβέρνηση του Luigi de’ Medici di Ottajano (1822-1830)
https://kellianos.blogspot.com/2019/04/18211830-2021_29.html
Δ Οι κυβερνήσεις του Βασιλείου των Δυο Σικελιών και η Ελληνική Προσωρινή Διοίκηση
Ε Το Βασίλειο των Δύο Σικελιών και η Πύλη
ΣΤ Η υποψηφιότητα του Βουρβώνου πρίγκιπα Καρόλου της Κάπουας
Ζ Η διασπορική παροικία της Νάπολης
H Οι προξενικές αρχές των Δύο Σικελιών στην Ανατολική Μεσόγειο
Θ Η ναπολετάνικη διπλωματία έναντι του ελληνικού ζητήματος
https://kellianos.blogspot.com/2019/12/18211830-m-2021.html
Ι Μυστικός πράκτορας της Νάπολης στην Ελλάδα (1828-1830)
Κ Οι μυστικές εταιρείες στην Ελλάδα του Καποδίστρια
Λ Οι Γάλλοι και η στρατιωτική αποστολή στην Πελοπόννησο
M O Ιωάννης Καποδίστριας και οι μυστικές εταιρείες
N H ναυμαχία του Ναβαρίνου στα απομνημονεύματα του Giovanni Romey
https://kellianos.blogspot.com/2020/03/18211830-m-2021-h-giovanni-romey.html
Ξ
Οι φιλελεύθεροι του Βασιλείου των Δυο Σικελιών στην επαναστατημένη Ελλάδα
Η καταστολή του συνταγματικού κινήματος του 1820/1821 από τα αυστριακά στρατεύματα του Μέττερνιχ ανάγκασε όσους είχαν εκτεθεί άμεσα να εκπατριστούν και ιδιαίτερα τους ανώτερους αξιωματικούς που είχαν σταδιοδρομήσει κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Ιωακείμ Μυρά.
Βλ. γενικά για την νεαπολιτάνικη επανάσταση A. LEPRE, La rivoluzione napoletana del 1820-21, Roma 1967.
Ο Φερδινάνδος Α επιστρέφει στη Νάπολη συνοδευόμενος από τα αυστριακά στρατεύματα
Οι περισσότεροι πρωτεργάτες του φιλελεύθερου αυτού κινήματος διέφυγαν αρχικά στην Ισπανία, όπου είχε εγκαθιδρυθεί, μετά την επανάσταση του 1820, ένα συνταγματικό καθεστώς.
Δεν παρέμειναν όμως για πολύ στην Ισπανία γιατί τον Αύγουστο του 1823 γαλλικά στρατεύματα κατέστειλαν το συνταγματικό καθεστώς και συνέλαβαν και απέλασαν τους εκπατρισμένους Νεαπολιτάνους.
Οι περισσότεροι αναγκάστηκαν να διαφύγουν στην Αγγλία, όπου ήλθαν σε επαφή με το φιλελληνικό κομιτάτο του Λονδίνου και με άλλα φιλελεύθερα κομιτάτα της Αγγλίας. Μερικοί ωστόσο εγκαταστάθηκαν στη Γαλλία, στις Κάτω Χώρες και στην Τοσκάνη.
Με την πάροδο του χρόνου πολλοί Νεαπολιτάνοι άρχισαν να κατεβαίνουν στην επαναστατημένη Ελλάδα, κυρίως μετά τη σύναψη του αγγλικού δανείου.
Ήδη όμως από τα μέσα του 1823 είχαν εγκατασταθεί στην Κέρκυρα οι εξόριστοι Νεαπολιτάνοι Gaetano Ricciardetti, Pasquale Rοtondo και Luigi Caprariello. Βλ. πρακτικά Υπουργικού Συμβουλίου της 29ης Σεπτεμβρίου 1823 στο ASNa, Segreteria Particolare del Re / Ministero degli Affari Esteri, 51 (1823-1824).
Ένας μεγάλος αριθμός Νεαπολιτάνων αποβιβάστηκε στα Επτάνησα, τον Ιούλιο του 1826, από αγγλικό πλοίο που μετέφερε, για λογαρισμό του φιλελληνικού κομιτάτου του Λονδίνου, πολεμοφόδια στην Ελλάδα.
Τα Επτάνησα είχαν καταστεί κέντρο διερχομένων φιλελευθέρων από διάφορες χώρες και αυτό ανησυχούσε ιδιαίτερα την κυβέρνηση των Δυο Σικελιών.
Ορισμένοι από αυτούς διαπεραιώθηκαν αμέσως στην ηπειρωτική Ελλάδα για να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στον απελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων.
Άλλοι κατευθύνθηκαν από τη Μασσαλία στην Αίγυπτο, όπου κατάφεραν να προσληφθούν από τον πασά για την εκπαίδευση των τακτικών στρατευμάτων του.
Οι μυστικές υπηρεσίες των Δυο Σικελιών παρακολουθούσαν στενά τους Νεαπολιτάνους φυγάδες που είχαν βρει καταφύγιο στην Κέρκυρα και στα Επτάνησα.
Βλ. έγγραφο αρ. 60 της 18ης Αυγούστου 1821 του προξένου Giorgio Balsamo προς τον Υπουργό Εξωτερικών στο ASNa, Affari Εsteri, 2542, έγγραφο αρ. 82 της 31ης Ιανουαρίου 1823 του προξένου Antonio Girardi προς το Υπουργείο Εξωτερικών στο ASNa, Affari Εsteri, 2987, και έγγραφα αρ. 388 της 7ης Αυγούστου 1827 και αρ. 400 της 7ης Οκτωβρίου 1827 του Giorgio Balsamo προς τον Διευθυντή του Υπουργείου Εξωτερικών στο ASNa, Affari Εsteri, 2542.
H κυβέρνηση της Νάπολης είχε επανειλημμένα απαιτήσει από την κυβέρνηση του Λονδίνου και από τον ΄Αγγλο Αρμοστή των Επτανήσων να μην παραχωρούν καθόλου άδειες διαμονής στην Κέρκυρα στους εκπατρισμένους των Δυο Σικελιών, αλλά μόνο στην Κεφαλληνία και στη Ζάκυνθο, μια και απείχαν περισσότερο από τα παράλια του Βασιλείου.
Όμως η Αγγλία δεν ενέδωσε στις διπλωματικές πιέσεις της Νάπολης και συνέχιζε να χορηγεί πολιτική ασυλία στους εξόριστους των Δυο Σικελιών.
Βλ. πρακτικά του Συμβουλίου του Κράτους με ημερομηνία 22 Μαρτίου 1824 και 3 Μαΐου 1824 στο ASNa, Segreteria Particolare del Re /Ministero degli Affari Esteri, 51 (1823-1824), και πρακτικά 10ης Ιανουαρίου 1825 και 24ης Ιανουαρίου 1825 στο ASNa, Segreteria Particolare del Re /Ministero degli Affari Esteri, 52 (1825).
Πολλές πληροφορίες για τους Νεαπολιτάνους φιλελευθέρους που είχαν διαφύγει στο εξωτερικό βρίσκονται καταχωρημένες σε ένα Registro της πολιτικής αστυνομίας του 1826 στο οποίο προστέθηκαν και στοιχεία αναφερόμενα σε μεταγενέστερα χρόνια.
Αυτό το Registro dell’Alta Polizia περικλείει στοιχεία για τη δράση όλων όσων πρωτοστάτησαν στο εννεάμηνο νεαπολιτάνικο κίνημα του 1820/1821. Στις σελίδες 1-177 καταγράφονται όλοι οι φυγάδες, στις σελίδες 178-356 οι εξόριστοι, στις σελίδες 357-495 bis οι εγκάθειρκτοι και στις σελίδες 496-504 όσοι είχαν αναλάβει διπλωματικά καθήκοντα κατά τη διάρκεια του επαναστατικού εννεαμήνου (nonimestre rivoluzionario). Τα ονόματα είναι καταχωρημένα σε αλφαβητική σειρά και οι πληροφορίες έχουν καταγραφεί με χρονολογική σειρά από διάφορους συντάκτες.
Βλ. στο ASNa, Fondo Alta Polizia, fascio 40, fascicolo 259, Registro degli espatriati, esiliati e relegati per i fatti del 1820 e degli individui incaricati di commissioni diplomatiche nel nonimestre rivoluzionario. Η ειδική υπηρεσία Alta Polizia, εντεταλμένη για τη δημόσια τάξη και εσωτερική ησυχία του Βασιλείου, υπαγόταν στη γενική διεύθυνση του Υπουργείου Δικαιοσύνης.
Από αυτό το Registro σταχυολόγησα τα παρακάτω στοιχεία για τους Νεαπολιτάνους που είχαν καταφύγει στα Επτάνησα και στην ηπειρωτική Ελλάδα και για εκείνους που είχαν κατά καιρούς εκφράσει την πρόθεση να στηρίξουν τους Έλληνες επαναστάτες.
ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ ΕΤΟΣ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ
AURIA SERAFINO PENTA Άγνωστο
Συνωμότης. Φυγόδικος. Υπηρέτησε στην Ισπανία, όπου και συνελήφθη. Πέρασε στη Γαλλία και ακολούθως κατέφυγε στο Λονδίνο, συντηρούμενος από το εκεί Ιταλικό Κομιτάτο. Τον Οκτώβριο του 1825 πέρασε στην Κωνσταντινούπολη, σκοπεύοντας να πάει στην Περσία για λίγους μήνες. Δεν κατάφερε όμως να κάνει αυτό το ταξίδι. Τον Απρίλιο του 1827 έφτασε στην Ελλάδα, απεσταλμένος του Φιλελληνικού Κομιτάτου του Λονδίνου. Μετά μια σύντομη παραμονή στην Ελλάδα, πέρασε στη Σμύρνη, μετά κατευθύνθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και από εκεί επέστρεψε στο Ναύπλιο, όπου προσελήφθη από την ελληνική κυβέρνηση στα μέσα του 1828.
BERTONE MARIANO (ITALIANO) Άγνωστο
Πρώην υπολοχαγός του Ιερού Τάγματος. Εταίρος. Φυγάς. Μαζί με άλλους συνωμότες οικειοποιήθηκε τροφοδοσία του παπικού κράτους κατά τη φυγή. Με αγγλικό πλοίο που μετέφερε πολεμοφόδια στην Ελλάδα έφτασε στις 14 Ιουλίου 1826 στη Μάλτα. Τον Μάρτιο του 1828 εντοπίστηκε στο Λονδίνο και τον Ιούλιο του ίδιου έτους αναχώρησε για τις Κάτω Χώρες με μυστική επαναστατική αποστολή. Το Νοέμβριο του 1828 τον συλλαμβάνουν στο Μιλάνο και αποφασίζουν να τον εκδώσουν στις Δυο Σικελίες. Στις ανακριτικές αρχές του Μιλάνου ομολόγησε ότι είχε μεταβεί στην Ελλάδα με τον Β. Πίζα και ότι το Κράτος της Σαρδηνίας τον είχε παλαιότερα απελάσει επειδή είχε εισαγάγει επαναστατικά φυλλάδια.
CARRASCOSA MICHELE NAPOLI Άγνωστο
Πρώην στρατηγός στασιαστής. Δεν συμπεριελήφθη στην αμνηστία. Διέφυγε στη Μάλτα και μετά στο Λονδίνο. Πρότεινε εγγράφως στον κυβερνήτη Καποδίστρια να του αναθέσει επιτελικά καθήκοντα. Τελικά δεν κατέβηκε στην Ελλάδα γιατί δεν συμφώνησε για το μισθό.
Ο Σικελός στρατηγός Michele Carrascosa (1774-1852), “il più grande generale di Murat”, ήταν στενά συνδεδεμένος με τον Άγγλο στρατηγό Richard Church. Βλ. του ιδίου, Mémoires historiques, politiques et militaires, sur la révolution du Royaume de Naples, en 1820 et 1821, et sur les causes qui l'ont amenée, accompagnés de pièces justificatives, la plupart inédites, Λονδίνο 1823. Βλ.επίσης P. SCHIERINI, Uno dei dimenticati. Il gen. M. Carrascosa, Roma 1912. S. MASTELLONE, Il generale Carrascosa: un notabile in esilio, “Studi in memορια di N. Cortese”, Roma 1976, σσ. 311-21.
CIRILLO CARLO NAPOLI Άγνωστο
Πρώην επιτελής του πρώην στρατηγού Γ. Πέπε. Εγκατέλειψε το Βασίλειο μετά την εξέγερση του 1820. Καταζητείται. Το 1822 απέκτησε διαβατήριο. Η διαγωγή του στα Επτάνησα ήταν επιλήψιμη. Στις 18 Δεκεμβρίου 1830 αμνηστεύθηκε.
CONCILIIS LORENZO AVELLINO Άγνωστο
Πρώην αντισυνταγματάρχης. Γνωστός συνωμότης. Συμμέτεσχε στην εξέγερση του 1820. Καταδικάστηκε ερήμην σε θάνατο. Ζούσε στο Λονδίνο συντηρούμενος από το Ιταλικό Κομιτάτο. Τον Οκτώβριο του 1827, με ενδιάμεσο σταθμό τη Μάλτα, κατέφυγε στην Κέρκυρα, όπου ήδη διέμεναν τα αδέλφια του. Το 1831 επιχείρησε να στρατολογήσει εθελοντές στην Αγκώνα για να προκαλέσει κίνημα στις Δυο Σικελίες.
CONCILIIS MATTEO AVELLINO 1782
Στασιαστής. Συμμέτεσχε στην εξέγερση του Ιουλίου 1820. Φυγόδικος. Από το 1824 διέμενε στην Κέρκυρα. Αμνηστεύθηκε στις 18 Δεκεμβρίου 1830.
CONCILIIS FILIPPO AVELLINO 1796
Συνωμότης. Συμμετέσχε στην εξέγερση του Ιουλίου 1820. Από το 1824 διέμενε στην Κέρκυρα. Αμνηστεύθηκε στις 18 Δεκεμβρίου 1830.
CONCILIIS FELICE AVELLINO 1795
Συνωμότης. Έλαβε μέρος στην εξέγερση του Ιουλίου 1820. Διέφυγε στην Κέρκυρα. Αντιπαθούσε τον Lorenzo de Conciliis, όπως φάνηκε από την αδιαφορία που επέδειξε όταν έφτασε ο τελευταίος στην Κέρκυρα στις 12 Οκτωβρίου 1827.
GAROFALO CELESTINO SULMONA 1795
Πρώην λοχίας του συντάγματος των δραγώνων. Εταίρος. Συμμετέσχε στην εξέγερση του 1820. Διέφυγε στη Ζάκυνθο, προερχόμενος από την Τυνησία. Το 1828 ήταν στο Ναύπλιο, έχοντας προσληφθεί από την ελληνική κυβέρνηση. Το 1830 μετέβη στο Κάιρο.
IMBIMBO GIUSEPPE AVELLINO ΄Αγνωστο
Συνωμότης και στασιαστής. Συμμετέσχε στην επανάσταση του 1820. Φυγόδικος εγκαταστημένος στο εξωτερικό. Άγνωστος ο τόπος διαμονής του.
ISAIA GIUSEPPE MESSINA ΄Αγνωστο
Εταίρος. Δραστηριοποιήθηκε κατά την επανάσταση του 1820-1821. Στο Λονδίνο τον συντηρούσε το Ιταλικό Κομιτάτο. Έφτασε στις 14 Ιουλίου 1826 στη Μάλτα, με αγγλικό πλοίο που μετέφερε πολεμοφόδια στην Ελλάδα. Το 1827, συμμετέσχε μαζί με τον συνταγματάρχη Φαβιέρο και τον Πίζα στην υπεράσπιση της Ακρόπολης των Αθηνών.
MAJORANO GENNARO IELZI ΄Αγνωστο
Πρώην λοχίας στην υπηρεσία του πρώην στρατηγού Γ. Πέπε. Άτομο επιζήμιο για την κοινωνία. Ζούσε στο Λονδίνο συντηρούμενος από το Ιταλικό Κομιτάτο. Στις 14 Ιουλίου 1826 έφτασε στη Μάλτα με αγγλικό πλοίο που μετέφερε όπλα και πυρομαχικά στην Ελλάδα. Το Μάρτιο του 1828 εντοπίστηκε στο Λονδίνο και λίγο αργότερα στις Βρυξέλλες. Στη συνέχεια εκδιώχθηκε από τις Βρυξέλλες και από το Παρίσι λόγω κακής διαγωγής.
POERIO GIUSEPPE BELCASTRO ΄Αγνωστο
To 1799 πρωτοστάτησε στη διοργάνωση επανάστασης στην Καλαβρία. Συνελήφθη και καταδικάστηκε σε θάνατο. Στη συνέχεια η ποινή του μετετράπη σε ισόβια και αργότερα αμνηστεύθηκε. Επί γαλλικής κατοχής ανέλαβε διάφορα καθήκοντα. Συμμετέσχε και στην επανάσταση του 1820-1821 και τον Ιούλιο του 1821 εξορίστηκε και εγκατεστάθη στην Τοσκάνη.
POERIO RAFFAELE CATANZARO 1794
Mετά την άφιξη των αυστριακών δυνάμεων διοργάνωσε μια δεύτερη εξέγερση. Βρήκε καταφύγιο στο Λονδίνο συντηρούμενος από το Ιταλικό Κομιτάτο. Στις 14 Ιουλίου 1826 έφτασε στη Μάλτα με αγγλικό πλοίο που μετέφερε πολεμοφόδια στην Ελλάδα. Από τη Μάλτα, με ενδιάμεσο σταθμό τη Σμύρνη, πέρασε στο Ναύπλιο. Τον ίδιο χρόνο η αγγλική κυβέρνηση του ενέκρινε άδεια παραμονής στα Επτάνησα. Το 1827 εγκαταστάθηκε στην Κέρκυρα. Τον Οκτώβριο του 1828 εντοπίστηκε μαζί με Ισπανούς επαναστάτες στη Μάλτα. Στη συνέχεια έγινε γνωστό ότι μαζί τους πέρασε στη Μασσαλία. Τον Μάιο του 1831 κατέφυγε με άλλους επαναστάτες στο Παρίσι. Ήταν καρβονάρος.
PISA VINCENZO FORMICOLA ΄Αγνωστο
Πρώην ταγματάρχης. Ένας από τους κυριότερους συνωμότες στην εξέγερση του 1820. Φυγόδικος, διέφυγε στην Ισπανία όπου συνελήφθη μετά την αποκατάσταση της εννόμου τάξεως και εκδιώχθηκε. Πέρασε στο Λονδίνο. Στις 14 Ιουλίου 1826 κατέφθασε στη Μάλτα με αγγλικό πλοίο που μετέφερε πολεμοφόδια στην Ελλάδα. Έλαβε μέρος μαζί με τον συνταγματάρχη Fabvier και τον υπολοχαγό Isaia στην υπεράσπιση της Ακρόπολης των Αθηνών (1827). Διορίστηκε διοικητής του Ναυπλίου το 1828. Εκεί υποδέχθηκε με τιμές τον Gaetano Villani. Έχει την εκτίμηση της ελληνικής κυβέρνησης και των Ελλήνων, λόγω των στρατιωτικών και διοικητικών του προσόντων.
Ο Pisa, “cavaliere errante della libertà”. είχε καταδικαστεί ερήμην σε θάνατο, μετά την κατάλυση του επαναστατικού κινήματος του 1820-1821. Στην Ελλάδα ήταν αρχηγός λόχου φιλελλήνων. Μετά την απελευθέρωση φρούραρχος στο Ναύπλιο με το βαθμό του υποστράτηγου και το 1833 ανέλαβε στρατιωτικός διοικητής της Αθήνας και του Πειραιά. Βλ. Mariano D’AYALA, Notizie biografiche manoscritte su Vincenzo Pisa, Società Napoletana di Storia Patria, stese intorno al 1871. Gaetano FUSCO, Un obliato protagonista del Risorgimento. Vincenzo Pisa, Napoli, 1951, pp. 37. Ruggero MOSCATI, La questione greca e il governo napoletano, “Rassegna Storica del Risorgimento”, Roma, 1933, n.1.
PEPE GUGLIELMO SQUILLACE 1775
Πρώην στρατηγός. Ένας από τους πρωτεργάτες της επανάστασης του 1820. Διέφυγε στο Λονδίνο. Ζούσε συντηρούμενος από το Ιταλικό Κομιτάτο. Στις 21 Απριλίου 1823 καταδικάστηκε ερήμην σε θάνατο. Το 1828 μετέβη στις Βρυξέλλες και το 1830 στο Παρίσι. Κυκλοφορούσε η φήμη ότι διηύθυνε ένα Κομιτάτο που χορηγούσε βοηθήματα της γαλλικής κυβέρνησης στους φυγάδες της Νεάπολης, του Πεδεμοντίου και της Ισπανίας. Το 1831 συμμετέσχε ενεργά στα κινήματα των καρβονάρων του Παρισιού.
ROMEI GIOVANNI PALERMO ΄Αγνωστο
Έφθασε στη Νεάπολη από τη Σικελία μετά το πέρας της εξέγερσης. Προμηθεύτηκε δυο στολές της εθνοφυλακής και άλλα είδη ρουχισμού και εξαφανίστηκε αφού απάτησε έναν ράπτη. Υπηρέτησε στην Ισπανία, όπου συνελήφθη και εκδιώχθηκε στη Γαλλία. Τον Ιούνιο του 1824 αναχώρησε από τη Μασσαλία και έφθασε στην Αίγυπτο όπου ο πασάς του ανέθεσε την αρχηγία του μηχανικού σώματος. Τον Ιούνιο του 1828 ήταν περαστικός από τη Ζάκυνθο. Τον ίδιο χρόνο έγινε γνωστό ότι εκδιώχθηκε από τις Κάτω Χώρες. Αμνηστεύθηκε στις 16 Ιανουαρίου 1836.
ROMEO FRANCESCO ή GIOVANNI MELICUCCA ΄Αγνωστο
Πρώην αντισυνταγματάρχης. Έπειτα από τις συλλήψεις μελών μυστικών εταιρειών στη Νεάπολη, το 1822, εγκατέλειψε τη μονάδα του και διέφυγε στο Λονδίνο. Τον Οκτώβριο του 1826 έφτασε στη Μάλτα και από εκεί αναχώρησε για την Αίγυπτο, όπου ανέλαβε υπηρεσία. Μετά την αποστράτευσή του, τον Σεπτέμβριο του 1828 μετέβη στην Κέρκυρα και ακολούθως στο Λονδίνο. Τον Οκτώβριο του 1829 επέστρεψε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, προερχόμενος από τη Ζάκυνθο και με ενδιάμεσο σταθμό την Αίγινα. Πέρασε μετά στο Κάιρο, όπου ο πασάς τον επαναπροσέλαβε ως εκπαιδευτή στο μηχανικό σώμα.
Βλ. πρακτικά του Συμβουλίου του Κράτους, με ημερομηνία 14 Ιουλίου 1826, στο ASNa, Segreteria Particolare del Re / Ministero degli Affari Esteri, 53 (1826).
SCARPA GIUSEPPE GIOI ΄Αγνωστο
Στασιαστής και εταίρος. Φυγόδικος. Εργαζόταν στην Αίγυπτο ως εκπαιδευτής. Αμνηστεύθηκε στις 16 Ιανουαρίου 1836.
VILLANI CAMILLO AVELLINO ΄Αγνωστο
Γνωστός Καρβονάρος της επανάστασης του 1820-1821. Υπηρέτησε στην Ισπανία. Μετά τη σύλληψή του πέρασε στη Γαλλία και από εκεί διαπεραιώθηκε στο Λονδίνο, συντηρούμενος από το Ιταλικό Κομιτάτο. Εκεί εντάχθηκε σε μια στοά καρβονάρων διαφόρων χωρών. Στα τέλη του 1827 μετέβη στις Βρυξέλλες. Το καλοκαίρι του 1828 έφθασε στην Αίγινα, όπου ο Καποδίστριας του επεφύλαξε θερμή υποδοχή και τον έστειλε στο Ναύπλιο κοντά στον ταγματάρχη Πίζα.
Για τους φυγάδες και πολιτικούς εξόριστους του Βασιλείου που είχαν διαφύγει στην Αίγυπτο μπορεί να αντλήσει κανείς πολλά στοιχεία από τις αναφορές, τα έγγραφα και τα υπομνήματα του Riccardo Fantozzi, Γενικού Προξένου των Δυο Σικελιών στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.
O Fantozzi διηύθυνε το προξενείο στην Αλεξάνδρεια από το 1818 μέχρι το 1854. Ήταν πάντα ευπρόσδεκτος στην αυλή του Μεχμέτ Αλή πασά, με τον οποίο είχε συχνά ιδιαίτερες συνομιλίες. Πολλές φορές ο Fantozzi κατέγραφε στα έγγραφά του τις εκμυστηρεύσεις του πασά της Αιγύπτου και τα φιλόδοξα σχέδια που έτρεφε για την Πελοπόννησο και την Κρήτη.
Ο πασάς είχε προσλάβει τους φυγάδες αξιωματικούς των Δυο Σικελιών, Giuseppe Colelli (εκπαιδευτή του 4ου συντάγματος της εκστρατευτικής στρατιάς του Ιμπραήμ πασά), Giuseppe Scarpa (εκπαιδευτή του 6ου συντάγματος) και Giovanni Romey (διοικητή του μηχανικού σώματος). Και οι τρεις είχαν υιοθετήσει τουρκικά προσωνύμια, σύμφωνα με τα έθιμα της αιγυπτιακής αυλής. Ο Colelli λεγόταν Ομέρ Αγάς, ο Scarpa Γιουσούφ Αγάς και ο Romey Καλήλ Αγάς.
Στο Υγειονομικό Σώμα της εκστρατευτικής στρατιάς Πελοποννήσου υπηρετούσαν οι Νεαπολιτάνοι, Paolo Terranova (αρχίατρος χειρούργος του 6ου συντάγματος), Antonio Terranova (χειρούργος του 6ου συντάγματος), Domenico Quagliata (φαρμακοποιός του 6ου συντάγματος) και Paolo Onofrio (φαρμακοποιός του 5ου συντάγματος).
Βλ. έγγραφο αρ. 300 (10 Ιουλίου 1824) του προξένου στην Αλεξάνδρεια Riccardo Fantozzi προς τον Υπουργό Εξωτερικών Luigi de’ Medici, στο ASNa, Affari Esteri, 2355.
Στη συνέχεια ο πασάς προσέλαβε και άλλους εκπατρισμένους των Δυο Σικελιών: τον Saverio Altomare (εκπαιδευτή του 7ου συντάγματος), τον Alfonsonuzzo Mauro (επίατρο του 7ου συντάγματος), τον Mario Giuseppe Amantia Lograsso (επίατρο του νοσοκομείου της Μεθώνης), τον Salvatore Bongiovanni (νοσοκόμο) και τον Gaetano Riccioli (νοσοκόμο).
Βλ. έγγραφο αρ. 398 (21 Οκτωβρίου 1825) του προξένου στην Αλεξάνδρεια Riccardo Fantozzi προς τον Υπουργό Εξωτερικών Luigi de’ Medici, στο ASNa, Affari Esteri, 2360.
Αργότερα προσέλαβε για το νοσοκομείο της Μεθώνης και τον Francesco Fasani (βοηθό χειρούργο).
Βλ. έγγραφο αρ. 484 (30 Οκτωβρίου 1826) του προξένου στην Αλεξάνδρεια Riccardo Fantozzi προς τον Υπουργό Εξωτερικών Luigi de’ Medici, στο ASNa, Affari Esteri, 2360.
Στο Κρατικό Αρχείο της Νεάπολης φυλάγονται τα ¨Απομνημονεύματα¨ του μασόνου Giovanni Romey, διοικητή του Μηχανικού Σώματος της εκστρατευτικής στρατιάς του Ιμπραήμ πασά στην Πελοπόννησο.
Βλ. ASNa, Archivio Borbone, 899. Πρβλ. Jannis KORINTHIOS, Giovanni Romey, un esule siciliano mercenario nell’esercito del pascià d’Egitto, “Rassegna Storica dei Comuni”, 5-6 (1981), σσ. 34-41. Γιάννης ΚΟΡΙΝΘΙΟΣ, Η ναυμαχία του Ναβαρίνου όπως την έζησε και την κατέγραψε ο Giovanni Romey, ¨ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ¨, ΚΔ (1982), σσ. 112-142. Γιάννης ΚΟΡΙΝΘΙΟΣ, Τ΄απομνημονεύματα του Ιωάννη Ρωμαίη για τη δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου, ¨ΔΕΛΤΙΟΝ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΘΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΕΛΛΑΔΟΣ¨, ΚΕ (1982), σσ. 15-122.
Πρώτος ο Καμπούρογλου αντιλήφθηκε, στις αρχές του περασμένου αιώνα, την ανεκτίμητη προσφορά αυτού του μετριοπαθούς φιλελεύθερου και φιλέλληνα στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων.
Βλ. Δημ. Γρ. ΚΑΜΠΟΥΡΟΓΛΟΥ, Ιστορικόν Αρχείον Διον. Ρώμα, τ. 1ο, Αθήνα 1901, σσ. οβ´-πα´, τ. 2ο, Αθήνα 1906, σσ. η´-κβ.
Η καταγραφή της ναυμαχίας του Ναβαρίνου και της πολιορκίας του Μεσολογγίου στα ¨Απομνημονεύματα¨ του Romey συναρτιέται με την ίδια τη δράση του στον επαναστατημένο ελληνικό χώρο και απέβλεπε στην ατομική του δικαίωση.
Για τους περισσότερους Νεαπολιτάνους που ζούσαν και δρούσαν στην Ελλάδα του Καποδίστρια μας παρέχει πολλά στοιχεία ο Felice Piccotti (Felice di Rosignano), μυστικός πράκτορας των Δυο Σικελιών, που η κυβέρνηση της Νεάπολης είχε στείλει στην Ελλάδα για να παρακολουθεί τις κινήσεις και ενέργειες των φυγάδων και να ενημερώνει σε τακτά διαστήματα το υπουργείο της Αστυνομίας.
To 1834 οι αστυνομικές αρχές του Παπικού Κράτους τον παρακολουθούσαν επειδή ήταν “pessimo soggetto, che molto figurò nell’Epoca francese come ajutante di campo del generale Berthier”. Ανησυχούσαν γιατί ο Felice di Rosignano τριγυρνούσε σε διάφορα μέρη της Ιταλίας per propagarvi le infernali massime rivoluzionarie με το όνομα Monsieur le Comte Jean François Piccotti. Η αστυνομία τον περιέγραφε alto cinque piedi e 4 pollici, di corporatura snella, di viso lungo e vivace e di bella idea. Βλ. Archivio Storico Siciliano, 15 (1890), Αppendice, σ. XVIII-XIX.
O Piccotti κατάφερε αμέσως να παρεισφρήσει σε πολλά μυστικά κομιτάτα των Επτανήσων για να παρακολουθεί τις κινήσεις των εκπατρισμένων.
Βλ. τις κρυπτογραφημένες αναφορές του στο ASNa, Polizia, Ministero I, 4576 και 4608 και κυρίως το Notamento d’Individuj Napoletani che si trovano o vanno ad arrivare in Corfù ed in Malta, o che esistono in altri luoghi esteri στο ASNa, Polizia, Ministero I, 4608.
Ο Piccotti θεωρούσε σχεδόν όλους τους εκπατρισμένους που ζούσαν στην Κέρκυρα ασήμαντους και ανίκανους να αποτολμήσουν από μόνοι τους ανατρεπτικά σχέδια στη νότια Ιταλία.
Οι ζυμώσεις μέσα στα διάφορα ευρωπαϊκά κομιτάτα που λειτουργούσαν στα Επτάνησα και στην επαναστατημένη Ελλάδα υπέθαλπαν το φιλόδοξο σχέδιο μιας πολιτικής αναγέννησης της Ευρώπης και μιας εκστρατείας στη νότια Ιταλία για την κατάλυση της βουρβωνικής απολυταρχίας. Οι Νεαπολιτάνοι φυγάδες βαυκαλίζονταν με χιμαιρικές ελπίδες περί πιθανής έμπρακτης αρωγής των Ελλήνων και άλλων ευρωπαίων εθελοντών με στόχο τη βίαιη ανατροπή των Βουρβώνων. Οι εκπατρισμένοι ήλπιζαν ότι, αν ο αγώνας των Ελλήνων επικρατούσε, θα μπορούσαν να αποτολμήσουν μια νέα απόπειρα κατά των Βουρβώνων.
Συνήθως ο Piccotti χαρακτήριζε τους περισσότερους Νεαπολιτάνους ¨πολιτικούς ταβέρνας, καφενείων και κουρείων¨, εκτός από ελάχιστους που υπέθαλπαν στασιαστικά πολιτικά προγράμματα σε συνεργασία με ξένους επαναστάτες.
Ο Piccotti παρακολουθούσε και φακέλλωνε τους πιο ύποπτους πολιτικούς φυγάδες που είχαν διαφύγει στα Επτάνησα και στην επαναστατημένη Ελλάδα, όπως μπορεί να διαπιστώσει κανείς ξεφυλλίζοντας τις κρυπτογραφημένες αναφορές που έστελνε στη Νεάπολη:
ISAIA GIUSEPPE
Ανυπόληπτο και απαίσιο κτήνος. Ραδιουργούσε μαζί με τους Ιταλούς για την εκλογή του πρίγκιπα Γουσταύου της Σουηδίας. Δεν είχε γίνει δεκτός στα μυστικά κομιτάτα της Κέρκυρας.
CIRILLO CARLO
Ασήμαντο μηδενικό. Το μυστικό κομιτάτο της Κέρκυρας τον υποπτευόταν για κατάσκοπο του Άγγλου Αρμοστή. Ήταν διατεθειμένος να συμπράξει σε περίπτωση επανάστασης στη νότια Ιταλία. Μετριοπαθής φιλελεύθερος.
POERIO GIUSEPPE
Zούσε στην Τοσκάνη και διατηρούσε πολλές μυστικές επαφές με τα αγγλικά και γαλλικά κομιτάτα και με τους Νεαπολιτάνους που διέμεναν στην Κέρκυρα.
POERIO RAFFAELE
Δραστήριος, θρασύς, επιπόλαιος και κρυψίνους. Είχε καταρτίσει σχέδιο εξέγερσης της Καλαβρίας, με οικονομική ενίσχυση της Αγγλίας. Tον χρηματοδοτούσε η Γαλλία και η Αγγλία. Ήταν ενταγμένος στο επαναστατικό κομιτάτο της Κέρκυρας και ήταν έμπιστος συνεργάτης του Guglielmo Pepe. Παλαιότερα είχε αποσταλεί από τον Pepe στην Ελλάδα για να διαπραγματευθεί τη στρατολογία και αποστολή στην Ελλάδα τριων χιλιάδων Ευρωπαίων μισθοφόρων και τότε είχε συντάξει μια δυσμενή ενημερωτική αναφορά για την κατάσταση στην Ελλάδα που δυσαρέστησε πολλούς. Ο Καποδίστριας αρνήθηκε να τον χρησιμοποιήσει, παρά τις υποδείξεις του Pepe. Το σπίτι του στην Κέρκυρα είχε καταστεί κέντρο διερχομένων φιλελευθέρων. Ο Poerio διέδιδε στα μέλη των επαναστατικών κομιτάτων της Ελλάδος ότι είχε πολλούς οπαδούς στην Καλαβρία. Ο Πορτογάλος συνταγματάρχης Αntonio Figueira d’Almeida υποστήριζε ότι η ¨Μεγάλη Αναγεννητική Εταιρεία¨ είχε αναθέσει κάποια σημαντική μυστική αποστολή στον Poerio. Οι ανώτατοι αρχηγοί των επαναστατικών κομιτάτων του Παρισιού, του Λονδίνου και της Ελλάδος κατέβαλλαν απεγνωσμένες και συνεχείς προσπάθειες για να περιορίζουν τις απερισκεψίες του.
Βλ. την έκθεση Rapporto circostanziato della situazione politica e militare della Grecia και το σχέδιο Progetto d’una spedizione militare in Calabria του Raffaele Poerio στο ASNa, Casa Reale, Archivio Poerio-Pironti, Busta 2 και Busta 6.
DE CONCILIIS MATTEO
Υποκείμενο διεστραμμένο και ικανό να προδώσει αντί πινακίου φακής και τον ίδιο τον αδελφό του. Πολιτικός καφενείου και κουρείου.
DE CONCILIIS LORENZO
Πονηρή αλεπού. Επιδίδονταν σε τοκογλυφίες. Μέλος του επαναστατικού κομιτάτου της Κέρκυρας, ήταν επιφορτισμένος με τη διεκπεραίωση της αλληλογραφίας με τα κομιτάτα άλλων χωρών και με τη διαχείριση των οικονομικών πόρων. Είχε τραβήξει συναλλαγματικές σε τραπεζικά πιστωτικά ιδρύματα του Λονδίνου για να χρηματοδοτήσει τη στρατολογία ενός συντάγματος φιλελλήνων εθελοντών.
Το 1823 καταδικάστηκε ερήμην σε θάνατο, μαζί με τον G. Pepe, τον M. Carrascosa και άλλους. Τον Οκτώβριο του 1827 έφτασε στην Κέρκυρα, όπου ήδη διέμεναν δυο αδέρφια του. Το 1828, σε συνεργασία με τον Carrascosa και τον R. Poerio προσπάθησε να διοργανώσει μια απόβαση στην Καλαβρία, αλλά τελικά το σχέδιο αυτό δεν προχώρησε. Βλ. σχετικά V. CANNAVIELLO, Lorenzo De Conciliis o liberalismo irpino, Napoli 1913, σ. 80 και εξής.
PEPE GUGLIELMO
Είχε πολλές επαφές και γνωριμίες με τα επαναστατικά κομιτάτα και προωθούσε, μέσω του Vincenzo Pisa, την υποψηφιότητα του πρίγκιπα Γουσταύου της Σουηδίας. Ο Καποδίστριας τον είχε προσκαλέσει στην Ελλάδα για να του αναθέσει υψηλά καθήκοντα και είχε διαδοθεί ότι θα αντικαθιστούσε τον Richard Church στην αρχιστρατηγία και διοίκηση των ελληνικών στρατευμάτων.
Ηγήθηκε του επαναστατικού κινήματος της Νάπολης. Μετά το άδοξο τέλος του Συνταγματικού Εννεάμηνου ο Pepe εκπατρίστηκε μαζί με πολλούς άλλους που είχαν πρωτοστατήσει. Το 1822 πρότεινε στον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο την στρατολογία και αποστολή στην Ελλάδα Ευρωπαίων εθελοντών. Μεσολάβησε παρασκηνιακά και για την παροχή του αγγλικού δανείου. Βλ. G. PEPE, Memorie intorno alla sua vita e ai recenti casi d’Italia, Lugano 1847. F. CARRANO, Vita di Guglielmo Pepe, Torino 1857. R. MOSCATI, Uno scritto inedito di Guglielmo Pepe, “Samnium”, V (1932), 53-59. R. MOSCATI, Guglielmo Pepe (1797-1831), I, Roma 1938. L. MANFREDI, L’uomo delle tre rivoluzioni. Vita e pensiero del generale Guglielmo Pepe, Foggia 2009
Guglielmo Pepe
IMBIMBO GIUSEPPE
Εκμεταλλευτής των αφελών καρβονάρων της Κέρκυρας και θαμώνας καφενείων. Στο σπίτι του τα έπιναν οι Νεαπολιτάνοι φυγάδες και έλυναν διάφορα πολιτικά και στρατιωτικά προβλήματα.
PISA VINCENZO
Διέθετε μεγάλο κύρος ανάμεσα στους ¨Αναγεννητές¨. Είχε λάβει μέρος, την 1η Αυγούστου 1829, στην έκτακτη συγκέντρωση των ¨Αναγεννητών¨ στον τάφο του Αγαμέμνονα στις Μυκήνες, όπου υποστήριξε σχέδιο αποβάσεως Ελλήνων και ξένων φιλελευθέρων στη νότια Ιταλία, το οποίο είχαν εγκρίνει και οι Έλληνες ¨Αναγεννητές¨. Ο Καποδίστριας τον είχε διορίσει ανώτερο διοικητή του Ναυπλίου, όταν έπαυσε να ραδιουργεί για την ανάρρηση στον ελληνικό θρόνο του Γουσταύου της Σουηδίας. Μετά τον θάνατο του Dentzel προήχθη στρατηγός και ανέλαβε τη διοίκηση της στρατιάς της Ρούμελης. Είχε δε διαδοθεί ότι, μετά την απελευθέρωση της Αθήνας, θα αναλάμβανε την ανώτερη διοίκηση της Αττικής.
ROMEY GIOVANNI
Πρώην επιτελής του στρατηγού Rossaroll. Τον Σεπτέμβριο του 1828, συμμετέσχε με τον Giuseppe Graziani στις συνεδριάσεις των ¨Αναγεννητών¨ στο σπίτι του Piccotti στην Κέρκυρα. Δεν κατάφερε όμως να γίνει δεκτός στο μυστικό επαναστατικό κομιτάτο της Κέρκυρας, επειδή θεωρούνταν κατάσκοπος της Αγγλίας.
VILLANI CAMILLO
Είχε δραπετεύσει από τις φυλακές της Favignana. Στην Ελλάδα είχε φτάσει τον Σεπτέμβριο του 1828 και επρόκειτο να αναλάβει, το 1830, τη διοίκηση της Κορώνης.
Στην Κέρκυρα ζούσαν επίσης οι Νεαπολιτάνοι Mariano Bertone και Gennaro Majorana, αλλά και πολλοί άλλοι Ιταλοί φιλελεύθεροι, κυρίως υπήκοοι του Παπικού Κράτους και της Τοσκάνης. Σύμφωνα με πληροφορίες του Piccotti, στη Σμύρνη είχε καταφύγει και ο Νεαπολιτάνος Serafino D’Auria.
Για τους υπηκόους των Δυο Σικελιών που είχαν εγκατασταθεί στην Ελλάδα βλ. Ruggero MOSCATI, La questione greca e il governo napoletano, “Rassegna Storica del Risorgimento”, Roma 1933, σσ. 25-28.
Copyright Γιάννης Κορίνθιος
