ΤΑ ΚΕΛΛΙΑ ΤΗΣ ΤΗΝΟΥ

ΤΑ ΚΕΛΛΙΑ ΤΗΣ ΤΗΝΟΥ
Και στα Κελλιά με χρώματα άσπρα και ήλιο μεθούν

martedì 25 dicembre 2012

Καλή αναγέννηση!


Φέτος τα Χριστούγεννα τα συνδέω ιδεατά και συμβολικά με την έννοια της παλιγγενεσίας και της αναγέννησης όχι μόνο της Ελλάδος αλλά της Ευρώπης ολοκληρης. Γιατί ή θα σωθούμε όλοι ή θα παρακμάσουμε και θα σβήσουμε όλοι μαζί, ουδενός εξαιρουμένου. Ευελπιστώ ότι το καντήλι της Ελλάδος και της Ευρώπης έχει ακόμα λάδι και θα παραμείνει αναμμένο για πολύ καιρό ακόμα, αρκεί να μην κιοτέψουμε από τον πανικό που προσπαθούν να μας μεταδώσουν.
Καλές γιορτές σε όλους τους Κελλιανούς, Τηνιακούς, Έλληνες της Ελλάδος και της διασποράς  και φίλους.

martedì 18 dicembre 2012

ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΟΜΟΓΕΝΩΝ. Eπιστολή-παρέμβαση του ΣΑΕ προς τον Υπουργό Οικονομικών κ. Ιωάννη Στουρνάρα. (με αφορμή την κατάθεση σχεδίου νόμου στην Βουλή στις 13.12.2012 και εν όψει της συζήτησης που θα διεξαχθεί).



                                                                                    
Βιέννη, 14.12.2012
Αρ. πρωτ.: 29/2012

Προς :Αξιότιμο Υπουργό Οικονομικών
κ. Ιωάννη Στουρνάρα

Κοιν.:
Αξ.κ Αντώνη Σαμαρά, Πρωθυπουργό της Ελλάδας
Αξ.κ. Γιώργο Μαυραγάνη, Υφυπουργό Οικονομικών
Αξ.κ. Κωνσταντίνο Τσιάρα,Υφυπουργό Εξωτερικών,
Αρμόδιο για τον Απόδημο Ελληνισμό
Αξ.κ. Άδωνι Γεωργιάδη, Πρόεδρο της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής της Βουλής,
για τον Ελληνισμό της Διασποράς και Μέλη της Επιτροπής
Εξ.Πρέσβη κ. Γεώργιο Μαρκαντωνάτο, Γενικό Διευθυντής Γενικής Γραμματείας Απόδημου Ελληνισμού, ΥΠΕΞ,
Κον Στέφανο Ταμβάκη, Πρόεδρο ΣΑΕ και Μέλη Προεδρείου ΣΑΕ


Θέμα: «Φορολογία Ομογενών»
                                              
Κύριε Υπουργέ,

Επιτρέψτε μου, με την ιδιότητά της Γραμματέως του Συμβουλίου Απόδημου Ελληνισμού (ΣΑΕ) και της υπευθύνου ΣΑΕ για τα αιτήματα της Ομογένειας, να θέσουμε υπόψη σας με αφορμή και την κατάθεση σχεδίου νόμου στην Βουλή στις 13.12.2012 και εν όψει της συζήτησης που θα διεξαχθεί, το πλέον σοβαρό ζήτημα της Φορολογίας Ομογενών.

Σας υπενθυμίζω οτι πριν περίπου ενα χρόνο ανάλογη παρέμβαση, με θέμα την«Φορολογία Ομογενών», ειχε γίνει εκ μέρους του ΣΑΕ στον τότε Υπουργό Οικονομικών Κον Ευάγγελο Βενιζέλο με Α.Π.31/2011 της 18ης Οκτωβρίου 2011. Επανέρχομαστε στο ζήτημα με αφορμή και την πρόσφατη επιστολή του γνωστού και έγκυρου Φοροτεχνικού, καθηγητή κ. Ορέστη Σεϊμένη προς τον  Υφυπουργό Οικονομικών κ. Γεώργιο Μαυραγάνη.
 Το συγκεκριμένο ζήτημα, πέραν των όποιων οικονομικών επιπτώσεων μπορεί να έχει, αποτελεί ρυθμιστή των σχέσεων της Ομογένειας με το Μητροπολιτικό κέντρο.

Όπως επισημαίνεται:

1. Με τόν Ν.3943/31-3-2011 καί  με τίς ΠΟΛ 1142/31-5-2012, 1245/31-5-2012 καί 1161/16-7-2012 καθορίστηκε οτι οι Ελληνες που εργάζονται στό εξωτερικό  πρέπει να προσκομίζουν από εδώ καί στό εξής κάθε χρόνο τα εξής δικαιολογητικά . «Πιστοποιητικό Φορολογικής Κατοικίας» ή «αντίγραφο της Φορολογικής Δήλωσής στο εξωτερικό» ή Βεβαίωση από μιά, οποιαδήποτε, Υπηρεσία του εξωτερικού για την πιστοποίηση τής μόνιμης κατοικίας τους στο εξωτερικό».
Η συγκεκριμένη διαδικασία περιπλέκει και δημιουργεί επιπρόσθετα προβλήματα στη ζωή των ομογενών μας, καθώς δύσκολα η και καθόλου δημόσιες φορολογικες αρχές ξένων κρατών εκδίδουν παρόμοια πιστοποιητικά-δικαιολογητικά.


2. Στο άρθρο 76 παρ. 6α  του ν. 2238/1994  ο Έλληνας Νομοθέτης επιθυμεί να φορολογήσει τα εισοδήματα των Ελλήνων, οι οποίοι εργάζονται σε άλλα Κράτη, έστω και εάν η φορολόγηση στα κράτη αυτά είναι «προνομιακή» μικρότερη από την φορολόγηση που υφίστανται στην Ελλάδα.
Αυτή η ρύθμιση, Κύριε Υπουργέ, θα έχει ως συνέπεια  οι φορολογούμενοι Ομογενείς να  μην  φέρουν ποτέ το εισόδημα (συνάλλαγμα) αυτό  στην Ελλάδα  ,γεγονός που θα έχει μια ιδιαίτερα αρνητική εξέλιξη για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας.
 
3. Η παρ. 6α τού άρθρου 76 του Ν. 2238 γράφει :  « 6.α. Αν ο υπόχρεος σε δήλωση μεταφέρει την κατοικία ή τη συνήθη διαμονή του εκτός Ελλάδας και υπαγόταν σε φόρο στην Ελλάδα για το παγκόσμιο εισόδημά του τα τελευταία πέντε έτη πριν από τη δήλωση μεταβολής της κατοικίας ή της συνήθους διαμονής του, εφόσον:
αα) μεταβάλλει την κατοικία του ή τη συνήθη διαμονή του με μεταφορά της σε κράτος στο οποίο το εισόδημά του υπόκειται σε προνομιακό φορολογικό καθεστώς, κατά την έννοια της παραγράφου 7 του άρθρου 51Α, και

ββ) διαθέτει σημαντικά οικονομικά συμφέροντα στην Ελλάδα, όπως αυτά ορίζονται στην περίπτωση β', θεωρείται ότι υπόκειται σε φόρο στην Ελλάδα, για το παγκόσμιο εισόδημά του για χρονικό διάστημα πέντε ετών, που αρχίζει από την υποβολή της δήλωσης μεταβολής της κατοικίας ή της συνήθους διαμονής του»
Αυτή η διάταξη θα έχει ως αποτέλεσμα την διπλή φορολόγηση των εν λόγω ομογενών.

4. Η  μετάθεση αρμοδιότητας από την ΔΟΥ Μονίμων Κατοίκων Εξωτερικού στις  τοπικές ΔΟΥ  δημιουργεί έναν πρόσθετο λόγο ταλαιπωρίας  κυρίως τών   Ελλήνων του Εξωτερικού οι οποίοι ενώ φορολογούνται στό άλλο κράτος για τό εισόδημά που αποκτούν εκεί,  ΠΛΕΟΝ στην Ελλάδα ΔΕΝ ΤΟΥΣ ΘΕΩΡΟΥΝ ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ , μέ αποτέλεσμα να κινδυνεύουν να χάσουν όλα τα πλεονεκτήματα που τούς δίνει ο νόμος από αυτή τους την ιδιότητα. 
Ειδικότερα, κινδυνεύουν να φορολογηθούν  διπλά, δηλαδή και στα δύο κράτη για το ίδιο εισόδημα και δέν θα μπορούν να φέρουν συνάλλαγμα που αποκτούν στο εξωτερικό με την εργασία τους.

Αξιότιμε Κύριε Υπουργέ,

Οι  Έλληνες του Εξωτερικού εκφράζουν την έντονη απογοήτευσή τους γιαυτά τα μέτρα  που τους εξαναγκάζει σε πολλές περιπτώσεις να απαρνηθούν και την περιουσία τους στην γενέτειρά τους. Θεωρούν ότι υφίστανται μια  φορολογική αδικία, καθώς ακόμη και για την απόκτηση κατοικίας, έχει  καταργηθεί η απαλλαγή από το Φόρο Μεταβίβασης για το ακίνητο που αγοράζει ο Έλληνας του Εξωτερικού στην Ελλάδα, με εισαγωγή συναλλάγματος (που ήδη έχει φορολογηθεί στο εξωτερικό).  Δεν θεωρείται –και επομένως δεν απαλλάσσεται από το φόρο-  ως πρώτη κατοικία το μοναδικό διαμέρισμα που ενδεχομένως έχουν (αγοράσει ή κληρονομήσει) στην Ελλάδα, έστω και αν στο εξωτερικό καταβάλουν ενοίκιο για την κατοικία τους και δεν έχουν ακίνητη περιουσία.

Το καθεστώς αυτό λυπεί τους Ομογενείς και πλήττει την αξιοπιστία που πρέπει να πρυτανεύει στις σχέσεις τους με την Ελλάδα. Είναι εξίσου σημαντικό να σας τονίσουμε ότι παρά τις όποιες δυσκολίες, ο Ομογενής καταβάλλει κάθε προσπάθεια να παραμένει συνεπής στις  φορολογικές του υποχρεώσεις  προς τη γενέτειρα. Παράλληλα, διαθέτει από το εισόδημά  του  ώστε να ευεργετηθεί η κοινωνία του τόπου καταγωγής, συνεισφέροντας στην ανοικοδόμηση σχολείων, γηροκομείων, νοσοκομείων, εκκλησιών και όσα άλλα η φιλοπατρία και η αγάπη στην οικογένεια του επιβάλλουν να πράττει.

Η σημερινή πραγματικότητα, αλλά και η οικοδόμηση του μέλλοντος της χώρας σε στέρεες βάσεις,  προϋποθέτουν και την χάραξη μιας οικονομικής πολιτικής που θα προσφέρει κίνητρα και φορολογικές διευκολύνσεις στους Ομογενείς, ώστε να επενδύσουν στην Ελλάδα.


Στο πλαίσιο αυτό, επιτρέψτε μου να καταθέσουμε  τις ακόλουθες προτάσεις:

1.    Επαναφορά απαλλαγής από το Φόρο Μεταβίβασης για ακίνητα που αγοράζουν ομογενείς στην πατρίδα με εισαγωγή συναλλάγματος.

2.    Αναγνώριση δαπανών διαβίωσης και δαπανών επισκευών ακινήτων κλπ. με αποδείξεις και για τους ομογενείς, για το χρονικό διάστημα που επισκέπτονται την Ελλάδα.

3.    Απαλλαγή πρώτης κατοικίας για τους ομογενείς ιδιοκτήτες ακινήτου στην Ελλάδα, εάν αποδεδειγμένα διαμένουν στο ενοίκιο και δεν διαθέτουν ακίνητη περιουσία στο εξωτερικό.

4.    Αναγνώριση ελάχιστου αφορολόγητου εισοδήματος στην Ελλάδα και για τους Ομογενείς. (Να ληφθεί υπόψη ότι φόρους πληρώνουν κανονικά στις χώρες όπου είναι εγκαταστημένοι).

5.    Έκπτωση από το φόρο εισοδήματος για δωρεές που πραγματοποιούν ομογενείς στην Ελλάδα.


      6.  Απαλλαγή από το έκτακτο ειδικό τέλος επί των ακινήτων ομογενών που     διαμένουν μόνιμα στο εξωτερικό και δεν έχουν επισκεφθεί την Ελλάδα    την τελευταία δεκαετία για διάστημα μεγαλύτερο του ενός μηνός και για    όσες κατοικίες ομογενών εκδίδεται μηδενικός σε κατανάλωση   λογαριασμός της ΔΕΗ.

    7.Οικονομικά και φορολογικά κίνητρα (φοροαπαλλαγές) για την εισαγωγή                     συναλλάγματος από ομογενείς για επενδύσεις στην Ελλάδα.

      8.Την απαλλαγή των Ομογενών από την υποχρέωση προσκόμισης          δικαιολογητικών από τις            φορολογικές αρχές ξένων χωρών .

      9.Η δικαιοδοσία να είναι μόνο σε μια ΔΟΥ (στην ΔΟΥ Ελλήνων Εξωτερικού         που  ειναι εξειδικευμένη και εμπειρη στα θέματα των Αποδήμων).

      10. Την σταθερή τήρηση των διακρατικών συμφωνιών για μη διπλή        φορολόγηση των Ομογενών.


Κύριε Υπουργέ,

Ευελπιστοὐμε ότι η παρούσα επιστολή θα αποτελέσει την αφορμή επανεξέτασης βασικών ζητημάτων που διαμορφώνουν και την πορεία των σχέσεων μεταξύ της Ομογένειας και της Ελλάδας.

Οι Έλληνες του εξωτερικού επιθυμούν να έχουν ίση μεταχείριση από την πλευρά της Ελληνικής Πολιτείας εκπληρώνοντας όποια συμβατική υποχρέωση έχουν μέσω ενός δίκαιου φορολογικού νομοσχεδίου. Γνωρίζετε πολύ καλά ότι διαβιώνοντας σε δομημένες κοινωνίες έχουν πλήρη συναίσθηση του καθήκοντός τους ως φορολογούμενοι πολίτες.  Σε καμία περίπτωση δεν ζητούν προνομιακή μεταχείριση, αντίθετα ζητούν η Ελληνική Πολιτεία και ο Έλληνας Νομοθέτης να λάβουν υπόψη τους όλες τις παραμέτρους των συνθηκών που διέπουν τις σχέσεις τους με το Ελληνικό Κράτος, και ανάλογα να νομοθετήσουν.

Κύριε Υπουργέ, σε όλα τα κράτη του κόσμου η Ομογένεια έχει ιδιαίτερη θέση και την πλήρη υποστήριξη και συμπαράσταση των Κυβερνήσεων των χωρών τους. Η Πατριδα έχει χρέος να αγκαλιάσει την Ομογένεια.

Κύριε Υπουργέ, η Ομογένεια ειναι ένα ξεχωριστό, δυναμικό κομμάτι του Ελληνισμού που μας κάνει υπερήφανους σε όλη την Οικουμένη , έχει σταθεί διαχρονικά και αναμφισβήτητα στο πλευρό του Ελληνικού λαού και της Ελλἀδας μας σε όλες τις δύσκολες στιγμές, και αξίζει κάθε θετικής ενέργειας και πρωτοβουλίας της Μητέρας Πατρίδας.

Με εκτίμηση,
Dr. O.Sarantopoulos

Δρ.Όλγα Σαραντοπούλου
Γραμματέας Παγκοσμίου Συμβουλίου
Απόδημου Ελληνισμού ΣΑΕ




mercoledì 12 dicembre 2012

Τήνος: προστασία του περιβάλλοντος, διασφάλιση της υγείας και προβληματισμός για τα σκουπίδια

'Εμαθα ότι το Δημοτικό Συμβούλιο της Τήνου συνεδρίασε  εκτάκτως στις 10 Νοεμβρίου για να βρει μια λύση για τα απορρίμματα. 
Περί σκουπιδιών, σκουπιδοτόπων και σκουπιδαριών λοιπόν η συζήτηση!
Μεγάλο και πολύπλοκο το πρόβλημα της διάθεσης και δεν είναι εύκολο να βρεις μια άμεση λύση που όχι μόνο να μη προσβάλλει το περιβάλλον αλλά και να μη κυοφορεί και κινδύνους στην υγεία των κατοίκων.
Οπωσδήποτε η ελαχιστοποίηση των απορριμμάτων, η ανακύκλωση, η κομποστοποίηση, η βιολογική αποξήρανση, η θερμική επεξεργασία και η ανάκτηση ενέργειας είναι τα μέτρα που επιβάλλονται και υιοθετούνται σε όλα σχεδόν τα κράτη της Ε.Ε.
Δεν ξέρω τί θα αποφασίσουν οι δημοτικοί μας σύμβουλοι στην Τήνο. Εγώ πάντως είχα την ευκαιρία να ανταλλάξω μερικές ιδέες με διάφορους Τηνιακούς, εντός και εκτός Τήνου.
Εδώ που ζω γνωρίζω πάντως ότι οι ΧΑΔΑ και οι ΧΥΤΑ παράγουν τοξικά στραγγίσματα, χάνουν σύντομα τη στεγανότητά τους, ρυπαίνουν τον υδροφόρο ορίζοντα και είναι βλαβεροί για την υγεία.
Επίσης η δεματοποίηση πολλές φορές γίνεται μόνιμη λύση από προσωρινή και δημιουργεί περιβαλλοντική καταστροφή με όλες τις επιπτώσεις της πρωτίστως στην υγεία.
Παραθέτω μερικές εύγλωττες πανοραμικές φωτογραφίες από τα μέρη όπου ζω χωρίς σχόλια και ο κάθε Τηνιακός ας προβληματιστεί. 
Όλοι μας πρέπει να συμβάλουμε από τα ίδια τα σπίτια μας για να σωθεί το νησί και η υγεία των Τηνιακών.










sabato 8 dicembre 2012

Είναι η βαρβαρότητα.


« Ήδη, σας το είπα. Είναι η βαρβαρότητα. Τη βλέπω να 'ρχεται μεταμφιεσμένη, κάτω από άνομες συμμαχίες και προσυμφωνημένες υποδουλώσεις. Δεν θα πρόκειται για τους φούρνους του Χίτλερ ίσως, αλλά για μεθοδευμένη και οιονεί επιστημονική καθυπόταξη του ανθρώπου. Για τον πλήρη εξευτελισμό του. Για την ατίμωσή του.

Οπότε αναρωτιέται κανείς: Για τι παλεύουμε νύχτα μέρα κλεισμένοι στα εργαστήριά μας; Παλεύουμε για ένα τίποτα, που ωστόσο είναι το παν. Είναι οι δημοκρατικοί θεσμοί, που όλα δείχνουν ότι δεν θ' αντέξουν για πολύ. Είναι η ποιότητα, που γι' αυτή δεν δίνει κανείς πεντάρα. Είναι η οντότητα του ατόμου, που βαίνει προς την ολική της έκλειψη. Είναι η ανεξαρτησία των μικρών λαών, που έχει καταντήσει ήδη ένα γράμμα νεκρό. Είναι η αμάθεια και το σκότος. Ότι οι λεγόμενοι «πρακτικοί άνθρωποι» -κατά πλειονότητα, οι σημερινοί αστοί- μας κοροϊδεύουν, είναι χαρακτηριστικό.
Εκείνοι βλέπουν το τίποτα. Εμείς το πάν. Που βρίσκεται η αλήθεια, θα φανεί μια μέρα, όταν δεν θα μαστε πια εδώ. Θα είναι, όμως, εάν αξίζει, το έργο κάποιου απ' όλους εμάς. Και αυτό θα σώσει την τιμή όλων μας -και της εποχής μας».

  1. ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ 19 Οκτωβρίου 1979

venerdì 7 dicembre 2012

Φωτορεπορτάζ από την ιστορική επίσκεψη του Michel Stephanopoli de Comnène στο μανιάτικο θύλακα της Montresta στη Σαρδηνία (18 Νοεμβρίου 2012)

Ο τιμώμενος Michel Stephanopoli de  Comnène με τον δήμαρχο Antonio Zedda.
Ο Michel Stephanopoli de  Comnène χαιρετάει μια Μανιάτισσα της Μοντρέστας.



 
Ο Michel Stephanopoli de  Comnène συζητάει με μιαν άλλη Μανιάτισσα της Μοντρέστας.

Ο Michel Stephanopoli de  Comnène παρουσιάζει την ιστορία της διασποράς των Μανιατών.

 Ο δήμαρχος  Zedda του απονέμει την περγαμηνή του επίτιμου δημότη της Μοντρέστας.
 Ο δήμαρχος Zedda παρουσιάζει τον επίσημο επισκέπτη στους δημότες της Μοντρέστας.
Ο δήμαρχος Antonio Zedda διαβάζει το σκεπτικό της τιμητικής αναγνώρισης. 

 Με τον Κώστα Παπαλέξη της Ομογένειας της Σαρδηνίας.
 Στην αίθουσα συνεδριάσεων του δημοτικού συμβουλίου της Μοντρέστας με τον δήμαρχο Zedda  και άλλους δημοτικούς συμβούλους.
 Με την Celestina Masia που συνέβαλε καθοριστικά και εκ του αφανούς στη θεμελίωση του Νόστου.
 Με τον δήμαρχο Antonio Zedda που πίστεψε από την αρχή στο όραμα του Νόστου.
 Με δημότες, με τον πρόεδρο Gianmario Marica και τα μέλη του Συλλόγου της Μοντρέστας.
 Με τον καθηγητή Stefano Pira και τον Κώστα Παπαλέξη.
Κατά τη διάρκεια της ομιλίας του Michel Stephanopoli de Comnène.

giovedì 6 dicembre 2012

Οι μόνοι που αξίζουν είναι όσοι δεν παίρνουν τη ζωή πολύ στα σοβαρά

“Οι μόνοι που αξίζουν για μένα είναι οι τρελοί, αυτοί που τρελαίνονται για να ζήσουν, να μιλήσουν, να σωθούν, που ποθούν τα πάντα την ίδια στιγμή, αυτοί που ποτέ δεν χασμουριώνται ή δεν λένε κοινότοπα πράγματα, αλλά που καίγονται, καίγονται, καίγονται σαν τα μυθικά κίτρινα ρωμαϊκά κεριά...”

Jack Kerouac (12 Μαρτίου 1922 - 21 Οκτωβρίου 1969)


martedì 4 dicembre 2012

Τα ίδια θα κάναμε




Κι αν γύριζε ο χρόνος πίσω στην αρχή
 όπως γυρίζει πίσω μιά βιντεοκασέτα
το ίδιο αδέξια, με την ίδια ταραχή
τα ίδια θα κάναμε, ασ' τα και γάμησέ τα.
Τίτος Πατρίκιος

lunedì 3 dicembre 2012

Resta da comprendere perché i greci non rinfaccino più frequentemente all'Italia l'aggressione del 28 ottobre 1940.



Le due memorie della Grecia

Ad Atene il ricordo dei crimini di guerra tedeschi ha quasi eclissato quello dell’aggressione italiana
di Sergio Romano  Corriere La Lettura 2.12.12

Non è giusto pretendere che i tedeschi continuino a espiare le colpe del Terzo Reich. Hanno pagato quasi sempre i loro debiti, hanno innalzato monumenti in onore delle loro vittime, hanno organizzato grandi esposizioni storiche sulle malefatte del regime di Hitler, da cui emergono, tra l'altro, anche le responsabilità della Wehrmacht. Ma è probabile, forse inevitabile, che alcune colpe siano state riconosciute con maggiore diligenza ed altre considerate più lievi, se non addirittura giustificate dalle circostanze. Fra queste vi è probabilmente l'occupazione tedesca della Grecia fra il 1941 e il 1944. La Resistenza si è battuta duramente con i metodi e lo stile delle popolazioni balcaniche. I tedeschi hanno reagito distruggendo villaggi e spesso fucilando chiunque, fra gli uomini, avesse più di 14 anni. Ogni forza d'occupazione vive, per quanto possibile, alle spalle degli occupati (gli Alleati, in Italia, lo fecero stampando le lire con cui avrebbero pagato le spese del loro soggiorno nella penisola), ma i tedeschi in Grecia furono particolarmente arroganti, esosi, spietati e indifferenti alle disastrose condizioni economiche della popolazione.
I cittadini della Repubblica federale lo avevano dimenticato, i greci no. Gli insulti lanciati contro la cancelliera Merkel sui muri di Exarchia, il turbolento quartiere degli anarchici vicino al Politecnico di Atene, e le manifestazioni contro l'ambasciata di Germania sono le pretestuose provocazioni di coloro che vanno a caccia d'incidenti. Ma risvegliano ricordi che giacevano appena assopiti sul fondo della memoria. Abbiamo assistito in Grecia, negli scorsi mesi, al funzionamento di un ingranaggio perverso. Quanto più la stampa tedesca impartiva lezioni e bacchettava il popolo greco, tanto più facilmente il passato restituiva intatto alla società nazionale il ricordo dell'occupazione. Il viaggio di Angela Merkel ad Atene il 9 ottobre è stato un gesto di coraggioso buon senso. Ma ci vorrà del tempo perché i fantasmi del passato ritornino nel subconscio da cui sono usciti.
Mi sono chiesto, durante un viaggio in Grecia, perché in questi ricordi non vi sia anche un capitolo italiano. Il solo rimprovero mosso all'Italia, nei giorni che ho passato ad Atene, è stato storico-archeologico. È accaduto mentre stavo pranzando con una studiosa dell'Università di Salonicco all'ultimo piano dello stupendo museo dell'Acropoli inaugurato nel giugno del 2009. Avevo appeno ammirato le grandi metope del tempio, ma alcuni restauri mi erano sembrati eccessivi. È lecito ricostruire interamente un corpo umano quando i pezzi rimasti rappresentano più o meno una decima parte dell'insieme? L'archeologa mi ha risposto che esiste una buona documentazione a cui è possibile fare riferimento e che comunque non è colpa dei greci se i veneziani hanno bombardato l'Acropoli, demolito il tetto, abbattuto alcune colonne, frantumato molte delle figure che decoravano i fregi del tempio. Accadde nel 1687, quando il vecchio Francesco Morosini, detto il Peloponnesiaco, era tornato in campo con una flotta per strappare ai turchi Patrasso, Lepanto, Corinto, Atene. Ho risposto, per amor di patria, che le cannonate del Morosini non avrebbero fatto tanti danni se i turchi non avessero trasformato l'Acropoli in un arsenale pieno di barili di polvere. Ma avrei avuto maggiori difficoltà se la mia archeologa, anziché evocare l'ombra del Peloponnesiaco, avesse ricordato la guerra che Mussolini e Ciano avevano dichiarato alla Grecia nell'ottobre del 1940.
Ho scritto «Mussolini e Ciano» perché ciascuno dei due aveva il suo personale obiettivo. Il primo era infastidito dalle vittorie tedesche, temeva che la Germania, dopo la fine del conflitto, avrebbe dominato l'Europa e lasciato all'alleato un posto di seconda fila. Voleva dimostrare che l'Italia avrebbe fatto la «sua» guerra e che sarebbe stata, al momento della pace, padrona del Mediterraneo orientale. Ciano, invece, era deciso a conquistare un pezzo di Grecia per un Paese, l'Albania, che considerava una sorta di principato personale. Aveva già battezzato Porto Edda (dal nome della moglie, figlia di Mussolini) l'isola che i veneziani chiamavano Santi Quaranta, e voleva regalare ai suoi schipetari una zona dell'Epiro settentrionale, la Ciamuria, abitata in parte da popolazioni albanesi.
La decisione d'invadere la Grecia fu presa a Palazzo Venezia, nel corso di una riunione segreta con i vertici militari del regime, il 15 ottobre 1940. Il governo di Atene sarebbe stato accusato di avere fatto della Grecia una base militare britannica. Vi sarebbe stato un falso incidente di frontiera. Un ultimatum avrebbe intimato ai greci di consentire che le truppe italiane entrassero nel loro Paese per presidiare alcune zone strategicamente importanti. E per impedire qualsiasi manovra dilatoria, ai greci sarebbe stato imposto di rispondere entro un tempo brevissimo: tre ore. Per la stessa ragione fu deciso di mettere il ministro d'Italia ad Atene di fronte a un fatto compiuto. Si chiamava Emanuele Grazzi, aveva 51 anni, rappresentava l'Italia in Grecia dall'aprile del 1939 ed era convinto che il Paese, benché molto legato alla Gran Bretagna, avesse deciso di restare impeccabilmente neutrale. Capì che la guerra era nell'aria durante una conversazione con Curzio Malaparte, arrivato ad Atene dopo una seconda riunione di Palazzo Venezia per scrivere articoli che avrebbero giustificato il conflitto. Malaparte gli disse che il ministro Ciano lo aveva incaricato della seguente commissione: «Di' a Grazzi che lui può scrivere quello che vuole, ma tanto io la guerra alla Grecia gliela farò lo stesso».
La storia, da quel momento, divenne una tragica farsa. Il caso volle che proprio in quei giorni il teatro nazionale avesse deciso di inaugurare la stagione con la rappresentazione della Madama Butterfly di Giacomo Puccini. Il direttore del teatro invitò ad Atene il figlio di Puccini, dette un pranzo in suo onore e il giorno dopo, il 25 ottobre, si alzò il sipario in una sala dove sedevano il re Giorgio II, la famiglia reale e Ioannis Metaxas, primo ministro e dittatore dal 4 agosto 1936. Il programma dei festeggiamenti italo-greci prevedeva che anche il ministro italiano avrebbe organizzato un grande ricevimento la sera del 26 ottobre. La festa ebbe luogo, ma nelle ore in cui gli invitati, nei salotti della Legazione, brindavano all'amicizia fra i due Paesi, i funzionari della cancelleria stavano decifrando un lungo telegramma di Palazzo Chigi (allora sede del ministero degli Esteri) che spiegava minuziosamente tutto ciò che Grazzi avrebbe dovuto fare nella notte tra il 27 e il 28 ottobre. Si sarebbe presentato alle tre del mattino di fronte al cancello della villa di Metaxas, nel sobborgo ateniese di Kifissià, e avrebbe detto alla sentinella che il ministro d'Italia desiderava essere ricevuto «per una comunicazione urgentissima». Grazzi dovette eseguire l'ordine e Metaxas, svegliato dalla sentinella, apparve in veste da camera a una porticina di servizio. Passarono in un salotto dove il premier greco si mise a sedere su una grande poltrona di cuoio accanto a una finestra e fece sedere il visitatore di fronte a sé. L'incontro durò meno di un quarto d'ora. Grazzi consegnò l'ultimatum, Metaxas lo prese con mani leggermente tremanti, lo lesse e disse infine «Alors c'est la guerre», allora è la guerra. Da allora la poltrona su cui sedette Metaxas è religiosamente conservata dalla nipote nella casa di Kifissià, insieme ad altri cimeli e documenti della vita del nonno. Quanto alla poltrona di Grazzi, si racconta che una signora ateniese, durante una visita, stesse per sedervisi e fosse stata trattenuta dalla moglie del dittatore con queste parole: «No, non vi sedete su quella poltrona. È quella dove si sedette Grazzi la notte della dichiarazione di guerra».
Quando cominciarono le ostilità, Malaparte, preavvertito dal direttore del «Corriere» Aldo Borelli, aveva già lasciato Atene. Quasi tutti i suoi articoli, quindi, apparvero nelle prime settimane del conflitto. Fece un quadro fosco del Paese, dal ritorno in patria dei greci di Smirne, dopo la creazione della Repubblica turca sino al colpo di Stato di Metaxas il 4 agosto del 1936. Scrisse che il regime poliziesco di Metaxas «inaugurava per la Grecia quel periodo, protrattosi per oltre quattro anni sino a questi giorni, di miserie, di oppressione, di servitù, di corruzione e di delitti che ha ridotto l'infelice popolo greco a un livello di abiezione nazionale e di schiavitù sociale mai raggiunto nella sua storia di incomparabili grandezze e di incomparabili miserie». Scrisse che Atene era una città dove «bande di spie occupano in permanenza i caffè, i ristoranti, i ritrovi pubblici, i luoghi di spettacolo, i tranvai, gli autobus», dove la folla aveva «dipinte nel viso la diffidenza, la tristezza, la paura». Descrisse un Paese abbrutito, privo di volontà, di orgoglio, di spirito civile. Proclamò che quella dell'Italia era una guerra di liberazione: «una guerra sociale, di liberazione sociale». Disse che l'Italia sarebbe andata in Grecia per difendere «l'ordine morale, sociale, religioso sul quale si fondano le più alte tradizioni di civiltà dei popoli mediterranei». E invitò i suoi lettori a immaginare «quale immensa speranza di libertà susciti, nel cuore della Grecia, la marcia vittoriosa delle truppe italiane verso l'Acropoli di Atene».
Malaparte dimenticò o finse di non sapere che Metaxas era certamente un dittatore, ma aveva preso a prestito, per creare il suo regime, riti, formule e istituzioni del regime fascista: l'abolizione dei partiti, il saluto romano, la politica sociale, l'economia corporativa, un'organizzazione nazionale giovanile, un simbolo (labrys, l'ascia bipenne dell'antichità minoica) che aveva nel folclore del regime il ruolo del fascio e della croce uncinata. L'errore più grave di Malaparte, tuttavia, fu il suo giudizio sulla società greca. Quel popolo abulico, prostrato e privo di valori morali fermò gli italiani per qualche mese sul fronte dell'Epiro e combatté con grande coraggio. Su quella vicenda esiste un bel libro, mai invecchiato, di Mario Cervi (Storia della guerra di Grecia. Ottobre 1940-aprile 1941, Rizzoli). Resta da comprendere perché i greci non rinfaccino più frequentemente all'Italia l'aggressione del 28 ottobre 1940. Forse perché l'occupazione degli italiani fu alquanto diversa da quella dei tedeschi e il confronto tra l'una e l'altra ha provvidenzialmente cancellato il ricordo dell'aggressione.