Φέτος κλείνουν 500 χρόνια από την ανέγερση της Ελληνικής Εκκλησίας στη Νάπολη.
Ιταλική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών
9 Νοεμβρίου 2018, 6 μ.μ.
Στην Αθήνα θα κλείσει με μια διάλεξη του καθ. Ιωάννη Χασιώτη, στις 9 Νοεμβρίου, η σειρά των δράσεων της Ελληνικής Κοινότητας Νάπολης και Καμπανίας, σε συνεργασία με την Πρεσβεία της Ιταλίας και την Ιταλική Αρχαιολογική Σχολή, για τα 500χρονα της νεοελληνικής διασποράς στη Νάπολη.
Οι γραμμές που ακολουθούν αποτελούν τμήμα της εισήγησής μου στην εκδήλωση.
Το φαινόμενο της ελληνικής Διασποράς είναι τόσο παλιό όσο και η ιστορία των Ελλήνων. Το ελληνικό έθνος μπορεί να χαρακτηριστεί ως έθνος της Διασποράς από τις απαρχές της εμφάνισης του.
Ο Έλληνας στις δύσκολες συγκυρίες έβρισκε πάντα εκτόνωση και διέξοδο με την αποδημία.
Αιτίες οικονομικές και πολιτικές, αλλά και άλλες που ξεκινούν από την ψυχοσύνθεση του Ελληνα, οδήγησαν από τους αρχαιότατους χρόνους τους Ελληνες στην Μαύρη Θάλασσα και σε όλες τις ακτές της Μεσογείου.
Στη Νότια Ιταλία ήδη από την αρχαιότητα υπήρχε μια συμπλεκτική σχέση των δύο λαών, Ελλήνων και Ιταλών.
Η Μεσόγειος δεν είναι απλώς μία θάλασσα. Η ιστορία της δεν μπορεί να διαχωριστεί από τον στεριανό κόσμο που την περιβάλλει, "όπως δεν μπορούμε να αποσπάσουμε τον πηλό από τα χέρια του τεχνίτη που τον πλάθει", έγραφε ο μεγάλος Γάλλος ιστορικός Φερνάν Μπρωντέλ.
Οι διάφορες κοινότητες της διασποράς όχι μόνο διέδωσαν την ελληνική παιδεία στην Ευρώπη, αλλά και ευνόησαν παράλληλα τις πολιτιστικές και οικονομικές ανταλλαγές ανάμεσα στην Ευρώπη και την ανατολική Μεσόγειο.
Η ιστορική διασπορά ήταν σπορά και άπλωμα του Ελληνισμού σε νέες εστίες.
Από τη μια η μητροπολιτική κοιτίδα, το λίκνο, από την άλλη οι διασπορικοί θύλακες, οι παροικίες και οι ομογενειακές νησίδες, οι παραφυάδες.
Η ιστορική διασπορά υπήρξε ένα πετυχημένο μπόλιασμα του Ελληνισμού στις χώρες που δέχτηκαν μεταναστευτικά κύματα κατά την Τουρκοκρατία, αλλά και πρωτύτερα και αργότερα.
Υπόδουλος και απόδημος Ελληνισμός ήταν συγκοινωνούντα δοχεία την περίοδο της τουρκοκρατίας. Οι δίαυλοι επικοινωνίας υπήρξαν πάντα ανοικτοί. Οι απόδημοι συντηρούσαν δεσμούς με τη χώρα καταγωγής και είχαν την προσδοκία του νόστου.
O Έλληνας της Διασποράς συναισθηματικά δεν έκοβε ποτέ τον λώρο με το έθνος. Βέβαια τις ρίζες και καταβολές του δεν τις ξεχνούσε! Όμως οι ρίζες του απλώνονταν και διακλαδίζονταν σε νέα χώματα, κι ο κάθε απόδημος ήταν σαν τον Οδυσσέα του Τέννυσον...ένα μέρος απ΄όσα γνώρισε στα ταξίδια της ζωής του.
Έτσι με τα συνεχή ρεύματα μετοικεσίας επεκτάθηκε ο απανταχού Ελληνισμός σε μια νέα Μεγάλη Ελλάδα, που δεν είναι μόνο η γνωστή ιστορική Magna Graecia, αλλά μια ιδεατή χωρίς σύνορα Ελλάδα των απανταχού Έλλήνων.
Το 2015 είχαμε εγκαινιάσει στη Νάπολη μια σειρά εκδηλώσεων για τον εκεί νεώτερο διασπορικό Ελληνισμό.
Η Νάπολη, πόλη ανοικτή, ανεκτική και φιλόξενη, πόλη με ανοικτούς ορίζοντες, πόλη πλούσιου πολυπολιτισμικού παρελθόντος, άνοιγε τη φιλόξενη «αγκαλιά» της ανά τους αιώνες σε όλους τους κατατρεγμένους κάθε εποχής και αποτελεί ιστορικά ένα θετικό παράδειγμα πόλης του διαλόγου και του σεβασμού των διαφορετικών πολιτισμών. Λόγω της καίριας θέσης της και του λιμανιού της, υπήρξε πάντα κομβικό σημείο συνάντησης λαών και πολιτισμών.
Οι Έλληνες της Νάπολης και της Νότιας Ιταλίας συναποτελούσαν διακριτές κοινωνικές ομάδες (παροικίες) με μια κοινωνική καταξίωση.
Γι΄ αυτό στήσαμε το 2015 μια Έκθεση στα Γενικά Αρχεία του Κράτους που παρέμεινε ανοικτή για τέσσερεις μήνες, με αρχειακά εκθέματα, εισαγωγικά κείμενα, χάρτες, διαγράμματα, κειμήλια, φωτογραφίες, έντυπο υλικό και άλλα αντικείμενα που έδιναν μια ενδεικτική εικόνα μισής χιλιετίας της ιστορικής εστίας της Νάπολης.
Για τον Χασιώτη η κατανόηση βασικών ζητημάτων της νεότερης και σύγχρονης ελληνικής πολιτικής και κοινωνικής ιστορίας είναι αδύνατη, αν δε συνυπολογιστεί και ο σημαντικός ρόλος της νεοελληνικής Διασποράς.
Ο Απόδημος Ελληνισμός αποτελεί πτυχή της Ελληνικής Ιστορίας και της Ιστορίας της Νότιας Ιταλίας και της Μεσογείου. Η νεώτερη και η σύγχρονη ελληνική και ευρωπαϊκή ιστορία είναι στενά συνυφασμένη με το διαχρονικό φαινόμενο της Διασποράς του Ελληνισμού.
Η διασπορά των Ελλήνων είναι λοιπόν ένα κλειδί για να κατανοήσουμε όχι μόνο την ιστορία του νεώτερου Ελληνισμού στην Ευρώπη και στη Μεσόγειο αλλά και την ίδια την ιστορία της Ευρώπης.
Η Μεσόγειος είναι ένας σύνθετος γεωγραφικός χώρος, που διαδραμάτισε καταλυτικό ρόλο γιατί ευόδωσε τη διασπορά του Ελληνισμού ανά τους αιώνες ως μεγάλο σταυροδρόμι διακινούμενων ομάδων, κόσμων και πολιτισμών και δεν μπορεί να διαχωριστεί από την ιστορία της διασποράς του Ελληνισμού και όλων των άλλων μαζικών μετοικήσεων και μεταναστεύσεων που την διέσχισαν και την διασχίζουν.
Γιάννης Κορίνθιος
Nessun commento:
Posta un commento