Ο Σπυρίδων Μαρινάτος και η επιστροφή, το 1948, από τη Νεάπολη της Ιταλίας, της Αφροδίτης της Ρόδου και άλλων λεηλατημένων ελληνικών αρχαιοτήτων την περίοδο της Κατοχής.

Αγαλματίδιο Αφροδίτης απολουομένης, 2ος - 1ος αι. π.Χ.

Πρόκειται για μετάπλαση της Οκλάζουσας Αφροδίτης του 3ου αιώνα π.Χ.

Στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο η χώρα μας λεηλατήθηκε περισσότερο από κάθε άλλη χώρα από τα γερμανικά και ιταλικά στρατεύματα κατοχής.

Πολλές αρχαιότητες και έργα τέχνης που εκλάπησαν τότε δεν επέστρεψαν ποτέ στην Ελλάδα παρά τις διάφορες προσπάθειες του Υπουργείου Εξωτερικών.

Η Συνθήκη Ειρήνης είχε ένα σχετικό άρθρο που προέβλεπε την επιστροφή των αρπαχθεισών αρχαιοτήτων.
Στις 18 Μαΐου του 1948, με εντολή του υπουργείου Θρησκευμάτων και Εθνικής Παιδείας, ο αρχαιολόγος Σπυρίδων Μαρινάτος αναχωρούσε με αεροπλάνο για Ρώμη για να φέρει πίσω κλεμμένα αρχαία της Kατοχής από την Ιταλία, την Αυστρία και την Γερμανία. Είχε μαζί του μεταφρασμένη την περίφημη λίστα του 1946 με τις καταγεγραμμένες κλοπές από τους Γερμανούς και Ιταλούς.
Ένα μήνα νωρίτερα είχε πάρει τον βαθμό ταγματάρχη από το Α΄ Σώμα Στρατού, για να συνδιαλλαγεί με τις συμμαχικές δυνάμεις.

Ο καθηγητής Σπ. Μαρινάτος (1901/1974)
καθηγητής αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών

Στην παρακάτω ευχαριστήρια επιστολή του προς τον Πρόξενο της Ελλάδος στη Νεάπολη της Ιταλίας, Διονύσιο  Τυπάλδο, ο Μαρινάτος αναφέρεται στο κομψό Αγαλματίδιο της απολουομένης Αφροδίτης και σε δεκάδες άλλα αρχαία που είχαν φύγει από τη Ρόδο, το 1940, για να συμπεριληφθούν σε μια μεγάλη έκθεση αρχαιοτήτων, που είχε γίνει στη Νεάπολη. 

Διονύσιος Τυπάλδος, 
Πρόξενος της Ελλάδος στη Νεάπολη

Ρώμη, 24 Ιουλίου 1948

Φίλε Κύριε Τυπάλδε,

Σου γράφομεν η κ. Μαρινάτου και εγώ δια να σας ευχαριστήσωμεν θερμότατα. Η ωραία μας ανάμνησις από την Νεάπολιν οφείλεται πρωτίστως εις την κ. Τυπάλδου και Σας με την αξέχαστον φιλοξενίαν Σας. Ελπίζομεν ότι και τα παιδιά θα επέτυχαν περίφημα στας εξετάσεις. Καλάς προόδους και δια το μέλλον!

Χθες Σας έστειλα συστημένα τα δικαολογητικά του μεγάλου κιβωτίου, το οποίον είμαι βέβαιος ότι είπατε ήδη στον Lorini  να προσέξη ιδιαιτέρως.Πιστεύω ότι καλύτερα είναι να στείλετε τα κιβώτια με το ΄Νέα Ελλάς΄υπό την ατομικήν φροντίδα του πλοιάρχου, διότι πρόκειται περί πολυτίμου περιουσίας του Δημοσίου, δια την οποίαν καλόν είναι να είμεθα μέχρι σχολαστικότητος προσεκτικοί, δια να μην έχωμεν ευθύνας. Μαζί με τους υπαλλήλους του Υπ.Παιδείας θα κατεβώ προς παραλαβήν των, ώστε να έλθω και εις επαφήν με τον πλοίαρχον δια το ζήτημα της παραγγελίας Σας, δι΄ην Σας είμαι τόσον ευγνώμων.

Φεύγω δι΄Αθήνας την Τετάρτην πρωί. Αν θέλετε τίποτε, μένω εις το Ξενοδ. Victoria, τηλ. 45.741 έως 45.744 και 487.240.

Φιλικώτατα Υμέτερος

Σπ. Μαρινάτος

Την επιστολή αυτή ανακάλυψα πριν λίγα χρόνια στο Ιδιωτικό Αρχείο Τυπάλδου που φυλάσσεται στα Γενικά Αρχεία του Κράτους της Νεάπολης. 

Βλέπε επίσης σχετική ανακοίνωση της καθηγήτριας κλασσικής αρχαιαολογίας  Όλγας Παλαγγιά, «Ο Σπυρίδων Μαρινάτος και η επιστροφή διαρπαγεισών αρχαιοτήτων από την Αυστρία και την Ιταλία στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο», στο επιστημονικό συμπόσιο 22-23 Ιουνίου 2012 του Πανεπιστημίου Αθηνών αφιερωμένο στη ζωή και στη δράση του διάσημου αρχαιολόγου.

http://anaskafi.blogspot.com/2014/07/blog-post_15.html