Περιμένοντας με ανυπομονησία να παραλάβω με το ταχυδρομείο ένα δέμα με ελληνικό καφέ που μου έστειλε ο ευγενικός και διαδικτυακός φίλος Γιάννης Κόκκινος και διαβάζοντας χθες για την ανακάλυψη νέων εγγράφων σχετικά με την αυτοκτονία του γιου της πριγκίπισσας Σίσσυ σκέφτηκα να γράψω δύο λόγια για την σχέση του καφέ με την Νάπολι και την Ελλάδα.
Πολύ συχνά οι ιστορίες των αυτοεξόριστων Ελλήνων χάνονται εύκολα στη λήθη, λόγω της απομόνωσης, για αυτό καλό είναι πίνοντας ένα φλιτζάνι καφέ να τις αφηγούμαστε και να τις καταγράφουμε. Ευτυχώς εδώ στη Καμπανία ο ιστορικός και πανεπιστημιακός καθηγητής Γιάννης Κορίνθιος έχει αφιερώσει την ζωή του στην έρευνα της ιστορίας του ελληνισμού της Ιταλίας προσφέροντας ένα έργο μοναδικό.
Με τη νοερή γεύση του καφέ στο στόμα, η σκέψη μου πηγαίνει στη συμπαθέστατη και γνωστή για το φιλανθρωπικό της έργο, πριγκίπισσα Λίβια Ντεβέρα, η τελευταία των Αραγονιδών της Νάπολης, που λίγο καιρό πριν πεθάνει χάρισε σε έναν φίλο και αγοραστή του πατρικού σπιτιού της τα λιγοστά απομεινάρια ενός περίεργου κινέζικου σερβίτσιου, των αρχών του 1700, διακοσμημένο με τον πάνω στα σύννεφα κεραυνοφόρο Δία. Αυτό που μου έκανε αμέσως εντύπωση, πέρα από τα διασκεδαστικώς κινέζικα χαρακτηριστικά του Δία είναι ότι το σερβίτσιο ήταν για τσάι, καφέ γκρέκο και σακέ ενώ μέρος ενός πανομοιότυπου σερβίτσιου είχα παρατηρήσει στο μουσείο ασιατικής τέχνης της Κέρκυρας. Παρόλο που πιθανώς είναι σύμπτωση, το γεγονός ότι ο παππούς του πρίγκιπα Ντεβέρα των Αραγονιδών έπινε τον καφέ του παρέα με τον Αντόνιο Λάνντι ενός εκ των δύο Ιταλών αρχιτεκτόνων της βασιλικής έπαυλης του Αχιλλείου στην Κέρκυρα, μου φέρνει στην φαντασία μου την εικόνα ενός κιβωτίου με τα κινέζικα σερβίτσια στα αμπάρια ενός πλοίου να καταφτάνει στα μέσα του δεκάτου ογδόου αιώνα στο λιμάνι της Νάπολης. Ποιος μας απαγορεύει να υποθέσουμε ότι ο αρχιτέκτονας του Αχιλλείου δεν μετέφερε δύο με τρεις δεκαετίες αργότερα μέρος των κινεζικών σερβίτσιων μαζί με άλλα έπιπλα στην Κέρκυρα για την επίπλωση της βασιλικής έπαυλης της Σίσσυ;
Πέρα από τις γοητευτικές μας υποθέσεις, η ιστορία έχει καταγράψει ανά τους αιώνες τη στενή σχέση Νάπολης και Ελλήνων. Το 1481 ένας στολίσκος του μετέπειτα βασιλιά της Νάπολης Φερδινάνδου δευτέρου των Αραγονιδών, θα φυγαδεύσει τον κορωναίο οπλαρχηγό Κροκόδειλο Κλαδά και θα τον μεταφέρει στη Νάπολι, πριν του δώσει στρατό για να υποστηρίξει την εξέγερση στην Ήπειρο. Τριάντα χρόνια μετά, χιλιάδες Έλληνες της Κωνσταντινούπολης θα φτάσουν στη ισπανοκρατούμενη Νάπολι φέρνοντας μαζί τους την συνήθεια να πίνουν ένα αραβικό αφέψημα που το ονόμαζαν καφέ από το χρώμα του. Αμέσως άνοιξαν καφενεία όπου Έλληνες, Αλβανοί, Ισπανοί και Ναπολιτάνοι έπιναν αυτό που στην Ιταλία ήτανε πλέον γνωστό ως καφέ γκρέκο και συνωμοτούσαν ενάντια στην Οθωμανική αυτοκρατορία. Τα πρώτα χρόνια του 1600 όταν ο αρχιεπίσκοπος της Βενετίας θα απαγορεύσει τον καφέ γκρέκο ως αφέψημα διαβολεμένο και αιρετικό, αφού το πίνανε και οι μουσουλμάνοι, ο κόσμος θα στραφεί στον πάπα Κλεμέντε τον όγδοο ο οποίος, παρόλο είχε καταδικάσει τον φιλόσοφο Τζιορντάνο Μπρούνο στην πυρά, αποφασίζοντας να φανεί διαλλακτικός θα βαπτίσει επίσημα τον καφέ για να τον εκχριστιανίσει.
Ο καφές γκρέκο, από την Νάπολι την Βενετία και την Γένοβα θα απλωθεί σε όλη την Ιταλία και θα καταναλώνεται για αιώνες σε δημόσιες καφετέριες ενώ οι ευγενείς της Νάπολης θα χτίσουν στους κήπους τους μικρά σπιτάκια ως ιδιωτικές καφετέριες. Αντί με νυμφαία όπως συνηθιζόταν, οι κήποι όπως αυτοί του παλάτσο της βενετσιάνικης πρεσβείας, του παλάτσο των Καράτσολο και των Λαντσελλόττι στολίζονταν πλέον με μικρές νεοκλασικές καφετέριες καθιστώντας την Νάπολι πρωτεύουσα του καφέ γκρέκο. Τώρα πλέον, ακριβώς 500 χρόνια μετά όλες οι ιστορικές καφετέριες έχουν χαθεί στην λήθη, με μία μόνο του 1760 να έχει απομείνει στη Ρώμη.
Από τη σκιά του Βεζούβιου, Τηλέμαχος Πατέρης.
http://grcoffee.gr/%cf%80%ce%af%ce%bd%ce%bf%ce%bd%cf%84%ce%b1%cf%82-%ce%ba%ce%b1%cf%86%ce%ad-%ce%b3%ce%ba%cf%81%ce%ad%ce%ba%ce%bf-%cf%83%cf%84%ce%b7-%cf%83%ce%ba%ce%b9%ce%ac-%cf%84%ce%bf%cf%85-%ce%b2%ce%b5%ce%b6%ce%bf/
Πηγές
-Jannis Korinthios, I greci di Napoli e del Meridione d’Italia dal XV al XX secolo, AM&DEdizioni, Cagliari 2012
-Στρατιωτική Ιστορία, Κροκόδειλος Κλαδάς: Η ηρωική του δράση στη Μάνη και τη Χιμάρα,Βαρσάμη Δ., τεύχος 102, εκδόσεις ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ, Φεβρουάριος 2005
-Επίσης συμπεράσματα από προσωπική έρευνα στη πόλη της Νάπολης και στο διαδίκτυο,συμβατές αναφορές ιστορικών όπως του Κωνσταντίνου Σάθα και μαρτυρίες της πριγκίπισσας
Λίβιας Ντεβέρα των Αραγονιδών
Nessun commento:
Posta un commento