Ο Παντελής μας ξεναγεί στα Κελλιά της Τήνου

Είναι η γεωγραφική περιοχή που αποτελεί το «σκληρό πυρήνα» της ευρύτερης ζώνης των Κάτω Μερών, που αποτελούν, η πρώην Κοινότητα Καλλονής με τις πρώην Κοινότητες Κώμης και Αγάπης. Ο πυρήνας αυτός ήταν πάντα το οικιστικό σύνολο που αποτελούν οι οικισμοί: Καλλονή – Κελλιά, Καρκάδος (πάνω και κάτω), Κάτω Κλείσμα, Αετοφωλιά. Τα Κάτω Μέρη με τη στενή έννοια ήταν: τμήμα του πρώην Δήμου Περαίας

(Καλλονή – Κελλιά, Κώμη, Κάμπος, Αγάπη), η πρώην Κοινότητα Καλλονής (Κελλιών) και τμήμα του τέως Δήμου Εξωμβούργου. Σήμερα αποτελεί Τοπική Κοινότητα του Ενιαίου Δήμου Τήνου. Για το όνομα Κελλιά του οικισμού υπάρχουν 2 εκδοχές: α) Κελλιά Φραγκισκανών ερημιτών μοναχών στην περιοχή (Αγ. Πακλή – Υπακοή κλπ.). β) μικροί οικισμοί – συγκροτήματα οικιών – κατοικίες (κελλιά) στην περιοχή, από τους οποίους στη συνέχεια οι κάτοικοι μετοίκησαν στις πεδινότερες περιοχές του σημερινού οικισμού. Η περιοχή, μέχρι μερικά χρόνια πριν, εθεωρείτο ως δεύτερης κατηγορίας και ως τέτοια την αντιμετώπιζε η διοίκηση κάθε επιπέδου. Απομονωμένη από τη διασύνδεσή της με τις υπόλοιπες ενότητες, όντας καταληκτικός προορισμός και χωρίς προβολή και δημοσιότητα. π.χ. οδηγοί ενημερωτικοί, τουριστικοί, μέσα ενημέρωσης κλπ. Τα τελευταία χρόνια με μπροστάρη τον άξιο, αθόρυβο “εργάτη’’, πρώην εφημέριο π. Αντώνη Φόνσο, που ο χρόνος συνεχώς θα δικαιώνει, καθώς και την καθοριστική συμβολή άξιων ντόπιων, στελεχών της διοίκησης, η περιοχή με τις κυκλικές γεωγραφικές διασυνδέσεις βγαίνει στο προσκήνιο και υπάρχει αισιοδοξία ότι θα ακολουθήσουν κινήσεις εξωστρέφειας με τη συμβολή αγωνιούντων απόδημων και ντόπιων και τη στήριξη του ενιαίου Δήμου, για την περαιτέρω ανάδειξη, παρά τις συγκυριακές αντιξοότητες, του ιστορικού και παραγωγικού πλούτου του χώρου. Ο π. Αντ. Φόνσος με τις άοκνες, αθόρυβες προσπάθειές του, τις αέναες διερευνητικές περιηγήσεις του με οδηγούς παλαιότερους ντόπιους, τις ιστορικές αναζητήσεις του και τις συνθετικές διασταυρώσεις της κτηθείσας γνώσης του, αυτός κυρίως, ανέδειξε τον ιστορικό χώρο και τον προσδιόρισε ως τον χώρο που κατοίκησαν ίσως οι πρώτοι οικιστές του νησιού (Ελάνιος – Άμμωνας Δίας). Άφατη ευγνωμοσύνη του πρέπει του παπά μας!! Με την περιοχή ευρύτερα έχουν ασχοληθεί και άλλοι σύγχρονοι ιστοριοδίφες: π. Μάρκος Φώσκολος, Κ. Δανούσης, Γ. Δώριζας, Χ. Κουτελάκης, Μ. Καραλή κ.α. Οι τέσσερεις οικισμοί έχουν περικαλλείς ναούς – μνημεία: Καλλονή (Κελλιά), Αγ. Ζαχαρίας, ίσως ο μεγαλύτερος - επιβλητικότερος Καθολικός Nαός του νησιού. Καρκάδος, Μεταμόρφωση Σωτήρος. Κάτω Κλείσμα, Κοίμηση της Θεοτόκου. Αετοφωλιά, Γέννηση Αγίου Ιωάννου. Ενοριακοί ναοί με αρχαιολογικό ενδιαφέρον και έργα καλλιτεχνών – μαρμαρογλυπτών της Έξω Μεριάς με κορυφαίο δημιούργημα το ανεπανάληπτο τέμπλο της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος του Καρκάδου, του Ιωάννη Φιλιππότη. Τα καλλιτεχνήματα αυτά των ναών κατά δήλωση εκλεκτού φίλου της Έξω Μεριάς, απογόνου της οικογένειας Φιλλιπότη, έθρεψαν και έζησαν αρκετές οικογένειες της Έξω Μεριάς κατά την περίοδο της κατοχής. Η περιοχή στο πλήθος των τοποθεσιών της παρουσιάζει πολύ ενδιαφέρουσες αρχαιολογικές περιοχές που ανατρέχουν κατά τους ιστοριοδίφες στην εποίκηση από τη γεωμετρική ήδη (900 – 700 π. Χ.) εποχή, (Γράμματα – Ελληνικάρια – Ελλάνιος Δίας – Άμμωνας Δίας κ.α.): Ιτιές – Καστέλλα – Κουφάλες – Μαύρα Γκρεμνά – Τρικόκαστρο – Βίγλα – Αμμώνια – Μέλισσα – Δυο Βουνά – Καβάση – Γράμματα – Βαθιά Λίμνος – Πυργιά – Κασσάδος – Μονές – Λιβαδάκια – Πασσάρα – Φλαρέτ’ – Καμένη Σπηλιά – Ψαρό Β’νί – Γιαλισκάρι – Μουροφάνισσα – Κόρης ο Πύργος – Σαμάντλα – Πολεμίστρες ή Αλώνες – Γλυφάρι – Στ’ Μαραγκού – Ζωδεμένη – Πράσσα – Μελλισοβούνι – Παληόκλησσα – Λιμοκό – Κόκκαλα – Βελάνι – Κόκκινα Χώματα – Στάβλος – Δρακόλακα – Βαθύ - Σπηλιώτη – Μαρίας το Λαγκάδι – Αψηλό Σπίτι κ.α. Ομοίως οι μικροί διάσπαρτοι ορεινοί οικισμοί: Στεριώτ’ - Σπάγιερ – Βαθιά Λίμνος – Καναβάς – Μπαλαμπάς – Λιντάδος – Πασσάρα κλπ., καθώς και οι πεδινοί: Μπαρδάδος – Κουνάδος – Ρέντια – Αντωνελάδος – Σύκινα – Πάρλας – Αγία Αναστασία – Αγυιά – Κολώνες κ.α. έχουν την ιστορική σημαντικότητα τους. Οι μικροί αυτοί οικισμοί και τα κτίσματα ‘μετέπεσαν’ με την πάροδο του χρόνου στην αντίστοιχη πληθώρα των εξωκκλησιών. Είναι χρέος μας αυτές τις περιοχές να τις προστατεύσουμε από την υποβάθμιση ή την διολίσθηση στην αφάνεια με τις σύντονες προσπάθειες μας, συμπεριλαμβανομένης και της αλλαγής – βελτίωσης του Π.Δ. (160 Δ’ ΦΕΚ) του χωροταξικού του 2003, που το μεγαλύτερο μέρος των περιοχών αυτών, τις χαρακτηρίζει ως βιομηχανική ζώνη, και για τη θεσμοθέτηση του οποίου υπάρχουν ευθύνες συγκεκριμένες των ιθυνόντων. Η πρώην Κοινότητα Καλλονής είναι περιοχή αγροκτηνοτροφική, πλούσια σε νερά με πολλές οάσεις πρασίνου και περιοχές παραγωγικές, προεξάρχοντος του λιβαδιού, το οποίο μοιράζεται με την πρώην Κοινότητα Κώμης, αλλά και αρκετές άλλες πεδινές - ημιορεινές, γεγονός που έδωσε τη δυνατότητα να επιβιώσει διαχρονικά το νησί, σε δύσκολες περιόδους με τα γνήσια – εύγευστα αγροκτηνοτροφικά προϊόντα. Κύριες καλλιέργειες παλαιότερα το αγγούρι, η λεμονιά και σήμερα εξακολουθούν το αμπέλι, η αγκινάρα, όλη η γκάμα των λαχανικών και κτηνοτροφικών φυτών, τα εσπεριδοειδή κ.α. Στην κτηνοτροφία εξακολουθούν την παράδοση τα βοοειδή (η λιτοδίαιτη ανθεκτική Τηνιακή Αγελάδα έχει εκλείψει) για παραγωγή κρέατος και γάλακτος, τα αιγοπρόβατα, επίσης χοιρινά και αναπτυσσόμενη μελλισοκομία με εξαιρετική παραγωγή μελιού. Διάσπαρτοι περιστερώνες πλαισιώνουν το χειροποίητο τοπίο για το οποίο μόχθησαν οι πρόγονοί μας καλλιεργώντας κάθε «αξιοποιήσιμη» έκταση και δημιουργώντας πλούσιο πλέγμα αναβαθμίδων και κτισμάτων υποβοήθησης της άσκησης της γεωργικής και κτηνοτροφικής δραστηριότητας (αγροικίες, στάβλοι, αχυρώνες, πατητήρια, αποθηκευτικοί χώροι κ.α.). Ήταν η περιοχή, ζωντανός πολυάνθρωπος χώρος με 8 – 10 καφενεία – παντοπωλεία στην Καλλονή (Κελλιά), 2 - 3 στο Κάτω Κλείσμα, 1 στον Καρκάδο και 3 - 4 στην Αετοφωλιά, με 3 ελαιοτριβεία, φούρνο, ανεμόμυλους (1 φάμπρικα) κ.α. Στην Αετοφωλιά υπάρχει το μουσείο Παραδοσιακής Κεραμικής, μια αξιέπαινη, άξια μίμησης προσπάθεια του Συλλόγου Αετοφωλιανών. Η απόσταση των Κάτω Μερών απ’ τη Χώρα είναι 14 χιλ., από την Κώμη 4 χιλ. από τα Πλατιά - Έξω Μεριά 13 χιλ.(διαδρομή «άγριας» ομορφιάς της «άλλης» Τήνου), από την Αγία Μαρίνα (διασταύρωση προς Έξω Μεριά) 4χιλ. και από Κολυμπήθρα και Άγιο Ρωμανό 7 χιλ. Η ανάδειξη και η κατ’ αναλογία συμμετοχή της περιοχής στα δρώμενα ολόκληρου του νησιού, πρέπει να γίνει συντονισμένα και συλλογικά με όλο το δυναμικό ντόπιων και αποδήμων όλου του χώρου των Κάτω Μερών με την ευρεία έννοια. Να δοθούν έτσι οι δυνατότητες να φανούν οι αξιόλογες ικανότητες, τα τάλαντα των συμπατριωτών μας σε πολλούς τομείς δραστηριότητας (τέχνες, παραγωγή κλπ.) Στην Καλλονή λειτουργεί όλο το χρόνο ταβέρνα με ντόπια προϊόντα, παραδοσιακό καφενείο, παντοπωλείο, 2 μάντρες οικοδομικών υλικών και ζωοτροφών. Τα χωριά διατηρούν αρκετή από την παλιά γραφικότητά τους, με καμάρες, ξυνάρια, βρύσες, πλυσταριά κ.λ.π. Η Νομαρχία Κυκλαδων, με την καθοριστική συμβολή φίλου συμπατριώτη μας, πριν ολοκληρώσει τον κύκλο της, μας «άφησε» ενθύμιο το αμφιθέατρο - πλατεία στην Καλλονή, που περιμένει την «αξιοποίησή» του. Ότι απέμεινε στο δομημένο και στο φυσικό περιβάλλον πρέπει να τα διαφυλάξουμε και να τα αναδείξουμε. Το πλέγμα των παλαιών δρόμων πρέπει να συντηρηθεί – καθαρισθεί, ως δρομίσκοι περιπατητικού - περιηγητικού τουρισμού. Διατηρούμε σοβαρές επιφυλάξεις στην κάθε είδους και χρώματος ανάπτυξη μη συμβατή με το περιβάλλον, την οποία μας ευαγγελίζονται, στοχεύοντας μονοσήμαντα στην οπτική της οικονομικής και της λογιστικής προσέγγισης που και αυτή εν τέλει είναι υπό αίρεση.

Δείτε φωτογραφίες απο την Καλλονή εδώ.

Παντελής Αρμάος, Απρίλιος 2011

http://www.tiniaki.gr/2011/06/blog-post_8754.html

Η Ελλάδα τιμά δύο Ομογενείς

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΝΕΑΠΟΛΕΩΣ ΚΑΙ ΚΑΜΠΑΝΙΑΣ

ΔΕΛΤΙΟΝ ΤΥΠΟΥ

20 Ιουνίου 2011

Η Κοινότητά μας ξεκίνησε εδώ και τέσσερα χρόνια ένα φιλόδοξο πρόγραμμα που έχει ως στόχο την αναγνώριση των προσπαθειών της Ομογένειας για την προβολή της πατρίδος και της ελληνικής παιδείας και για την προώθηση των εθνικών συμφερόντων.

Είχαμε παρουσιάσει ένα σχετικό αίτημα στην προηγούμενη Ελληνική Κυβέρνηση, με τη σύμφωνη γνώμη του Γενικού Προξενείου Ελλάδος στη Νεάπολη, και με την υποστήριξη της Ομοσπονδίας Ελληνικών Κοινοτήτων και Αδελφοτήτων Ιταλίας, ζητώντας να αναγνωριστεί η εθνική προσφορά ορισμένων διακεκριμένων Ομογενών.

Η τότε Κυβέρνηση αποδέχτηκε το αίτημα και δρομολόγησε την προβλεπόμενη διαδικασία στο Υπουργείο Εξωτερικών.

Και η νέα Κυβέρνηση της Ελλάδος ενέκρινε χωρίς καμμιά επιφύλαξη αυτή την πρωτοβουλία της Κοινότητάς μας, αναθέτοντας στη Γενική Γραμματεία Απόδημου Ελληνισμού και στο Γενικό Διευθυντή της Πρέσβυ, Κύριο Πέτρο Παναγιωτόπουλο, το καθήκον να φέρει σε πέρας την όλη διαδικασία της τιμητικής αναγνώρισης.

Ευχαρίστως σας ανακοινώνω ότι μόλις σήμερα ο Υφυπουργός Εξωτερικών Κύριος Δημήτριος Δόλλης υπέγραψε τα δύο επίσημα έγγραφα εύφημης μνείας που αφορούν δύο επιφανείς Ομογενείς της Νάπολης, τον Κύριο Ευάγγελο Τυπάλδο και την Κυρία Αθηνά Ζώρα.

Η Ελληνική Πολιτεία τιμά δύο Έλληνες της Διασποράς που έχουν προσφέρει πολλά στον Ελληνισμό και είναι παράδειγμα προς μίμηση για τους νεωτέρους και ειδικά για τη νεολαία μας.

Γιάννης Κορίνθιος

Πρόεδρος Δ.Σ.

Ποιος είδε κράτος λιγοστό

Ποιός είδε κράτος λιγοστό

σ' όλη τη γη μοναδικό,

εκατό να εξοδεύει

και πενήντα να μαζεύει;

Να τρέφει όλους τους αργούς,

Να 'χει επτά Πρωθυπουργούς,

ταμείο δίχως χρήματα

και δόξης τόσα μνήματα;

Να 'χει κλητήρες για φρουρά

και να σε κλέβουν φανερά,

κι ενώ αυτοί σε κλέβουνε

τον κλέφτη να γυρεύουνε;

Κλέφτες φτωχοί και άρχοντες με άμαξες και άτια,

κλέφτες χωρίς μια πήχη γη και κλέφτες με παλάτια,

ο ένας κλέβει όρνιθες και σκάφες για ψωμί

ο άλλος το έθνος σύσσωμο για πλούτη και τιμή.

Όλα σ' αυτή τη γη μασκαρευτήκαν

ονείρατα, ελπίδες και σκοποί,

οι μούρες μας μουτσούνες εγινήκαν

δεν ξέρομε τι λέγεται ντροπή.

Ο Έλληνας δυο δίκαια ασκεί πανελευθέρως,

συνέρχεσθαί τε και ουρείν εις όποιο θέλει μέρος.

Χαρά στους χασομέρηδες! χαρά στους αρλεκίνους!

σκλάβος ξανάσκυψε ο ρωμιός και δασκαλοκρατιέται.

Γι' αυτό το κράτος, που τιμά τα ξέστρωτα γαϊδούρια,

σικτίρ στα χρόνια τα παλιά, σικτίρ και στα καινούργια!

Και των σοφών οι λόγοι θαρρώ πως είναι ψώρα,

πιστός εις ό,τι λέγει κανένας δεν εφάνη...

αυτός ο πλάνος κόσμος και πάντοτε και τώρα,

δεν κάνει ό,τι λέγει, δεν λέγει ό,τι κάνει.

Σουλούπι, μπόι, μικρομεσαίο,

ύφος του γόη, ψευτομοιραίο.

Λίγο κατσούφης, λίγο γκρινιάρης,

λίγο μαγκούφης, λίγο μουρντάρης.

Σπαθί αντίληψη, μυαλό ξεφτέρι,

κάτι μισόμαθε κι όλα τα ξέρει.

Κι από προσπάππου κι από παππού

συγχρόνως μπούφος και αλεπού.

Και ψωμοτύρι και για καφέ

το «δε βαριέσαι» κι «ωχ αδερφέ».

Ωσάν πολίτης, σκυφτός ραγιάς

σαν πιάσει πόστο: δερβέναγας.

Θέλει ακόμα –κι αυτό είναι ωραίο–

να παριστάνει τον ευρωπαίο.

Στα δυο φορώντας τα πόδια που 'χει

στο 'να λουστρίνι, στ' άλλο τσαρούχι.

Γιώργιος Σουρής (1853-1919)